Ale mnie boli ten brzuch

O ostrym bólu brzucha mówimy wówczas, kiedy pojawia się nagle lub jego natężenie narasta w ciągu kilku dni. Zwykle jest objawem chorób o ostrym przebiegu, które mogą być niebezpieczne oraz wymagają szybkiego postępowania diagnostyczno-terapeutycznego, często też operacji.
Przewlekły ból brzucha trwa miesiącami lub latami - powyżej 6-12 miesięcy. Może być stały, o zmiennym natężeniu, ale częściej pojawia się okresowo, utrzymując się dniami albo tygodniami. Jest on objawem przewlekłej choroby organicznej (wywołanej stanem zapalnym lub nowotworem) albo zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego.

Skąd ten ostry ból?

Ostry ból jest zwykle objawem chorób żołądka i jelit. Towarzyszy perforacji wrzodu trawiennego, zapaleniu wyrostka robaczkowego, perforacji i niedrożności jelit oraz ostrym stanom zapalnym żołądka i jelit. Występuje także w przebiegu niektórych chorób wątroby, trzustki i śledziony. Tak objawia się ostre zapalenie trzustki, zapalenie pęcherzyka żółciowego, kolka żółciowa, a także zapalenie dróg żółciowych i wątroby.
Ostry ból występuje także w chorobach układu moczowo-płciowego: w kamicy moczowej, odmiedniczkowym zapaleniu nerek, zapaleniu pęcherza moczowego i zapaleniu przydatków. Wywołuje go również pęknięcie ciąży pozamacicznej.
Tak objawiać się mogą także porfiria i mocznica, czyli choroby metaboliczne, a nawet alergie - na przykład nadwrażliwość pokarmowa i obrzęk naczynio-ruchowy. Ostre bóle brzucha towarzyszą zatruciu toksynami, ołowiem oraz muchomorem sromotnikowym, a także zatruciom pokarmowym.
Wywołują je również choroby narządów klatki piersiowej - choroba wieńcowa, szczególnie zawał ściany dolnej serca, a ponadto zapalenie płuc i opłucnej oraz zator tętnicy płucnej.
Ostry ból brzucha występuje także w chorobach naczyń, takich jak zator tętnicy krezkowej, zakrzepica żył trzewnych czy rozwarstwienie aorty brzusznej.
Tylko około pięć procent pacjentów z ostrym bólem brzucha wymaga hospitalizacji, a tylko niektórzy z nich wymagają leczenia operacyjnego. Wszyscy powinni jednak zgłosić się do lekarza, który ustali dalsze postępowanie.
Gdy boli przewlekle

Ból przewlekły może mieć podłoże organiczne (stan zapalny albo nowotwór) lub czynnościowe, takie jak: zespół jelita drażliwego, dyspepsja czynnościowa czy przewlekły czynnościowy ból brzucha.
Wśród przyczyn organicznych wymienia się przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, chorobę refluksową przełyku, kamicę pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, przewlekłe zapalenie trzustki. Bóle przewlekłe w obrębie brzucha powodują także nowotwory narządów jamy brzusznej, nieinfekcyjne zapalenia jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz niedokrwienne i popromienne zapalenie jelit. Źródłem przewlekłych dolegliwości bólowych są także choroby kręgosłupa i stawów biodrowo-krzyżowych oraz choroby układu nerwowego.

Objawy alarmowe

U pacjenta, który zgłasza się z powodu bólu brzucha, należy przede wszystkim wykluczyć objawy alarmowe. Ich obecność wymaga przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki.
Do objawów alarmowych należą ostre bóle brzucha z wymiotami lub nagłym zatrzymaniem stolca, a także ból brzucha i krwawienie z przewodu pokarmowego (krwiste lub czarne stolce). Objawy alarmowy to także przewlekły ból brzucha i towarzysząca mu utrata wagi ciała; ból brzucha, który budzi chorego w nocy; uporczywe wymioty lub wymioty treścią krwistą albo fusowatą; niedokrwistość; żółtaczka; guz w jamie brzusznej; zaburzenia połykania.
- U osób w wieku poniżej 45. roku życia, u których nie obserwuje się objawów alarmowych, występują natomiast typowe objawy choroby czynnościowej (na przykład dyspepsja czynnościowa czy zespół jelita drażliwego), nie jest konieczna szczegółowa diagnostyka, ale pacjent musi pozostawać pod opieką lekarza - mówi doktor Mirosława Kierkosz, specjalista gastroenterolog ze szpitala wojewódzkiego w Koszalinie.

Lepiej upewnić się, czy nie ma zagrożenia

Ból brzucha może mieć różną siłę, charakterystykę, lokalizację i różny czas trwania. Jest następstwem działania różnych czynników i mechanizmów. To bardzo częsty objaw i w wielu przypadkach wiąże się z chorobami czynnościowymi. Nie należy go nigdy lekceważyć. Lepiej zgłosić się do lekarza i upewnić się, że nic nam nie zagraża, a w szczególnych przypadkach - poddać się badaniom, by ustalić przyczynę bólu. d

Badania jamy brzusznej

* Gastroskopia
To nielubiane (bo dosyć nieprzyjemne, chociaż bezbolesne), ale bardzo pożyteczne i bezpieczne badanie polega na wprowadzeniu aparatu przez przełyk do żołądka, a następnie do dwunastnicy. Trwa kilkanaście minut, przeprowadza się je w znieczuleniu miejscowym. Czasem trzeba pobrać wycinki do badania histopatologicznego. Jest to bezbolesne i bezpieczne.
* Kolonoskopia
Polega na wprowadzeniu endoskopu przez odbyt do kątnicy, czyli początkowego odcinka jelita grubego. W czasie tego badania można usunąć wykryte w jelicie polipy i pobrać materiał do badania histopatologicznego. Zabiegi pobierania wycinków i usuwania polipów są niebolesne. Badanie kolonoskopowe wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Około 80 proc. pacjentów badanie znosi dobrze - ma zachowaną pełną świadomość, współpracuje (czasami wymagana jest zmiana pozycji z lewego boku na plecy). Zaledwie 20 proc. badanych (zwłaszcza osoby po licznych zabiegach chirurgicznych na jamie brzusznej, z niskim progiem bólu) wymaga podania leków znieczulających bądź wykonania badania w znieczuleniu ogólnym. Przed badaniem kolonoskopowym wymagane jest przygotowanie jelita. Polega ono na przestrzeganiu przez dwa dni diety płynnej oraz wypiciu w przeddzień badania leku przeczyszczającego.

Zamiast skalpela - laparoskop

Wiele chorób przewodu pokarmowego można leczyć laparoskopowo (zabieg jest mniej uciążliwy dla pacjenta). To metoda zabiegowa stosowana zwykle przy zapaleniu wyrostka robaczkowego i kamicy pęcherzyka żółciowego. Stosowana jest również chirurgia kolo-rektalna, czyli laparoskopowe leczenie guzów odbytnicy i okrężnicy. Laparoskopowo leczy się przepukliny rozworu przełykowego przepony. Tę metodę stosuje się także w wielu zabiegach ginekologicznych i urologicznych oraz w diagnostyce różnych schorzeń.

Zatrucia pokarmowe

Bóle brzucha są jednym z objawów zatruć pokarmowych. Najczęściej zdarzają się zatrucia salmonellą i gronkowcem. I w jednym i drugim przypadku dochodzi do nich po spożyciu zakażonych produktów spożywczych - jaj , majonezu, mleka i jego przetworów, lodów, produktów mięsnych i garmażeryjnych.
Przy zatruciu bakterią salmonelli bólom brzucha towarzyszą przede wszystkim wysoka gorączka i biegunka. Leczenie polega na uzupełnianiu płynów w organizmie i ścisłej diecie w ciągu pierwszych 1-2 dni.
Zatrucie gronkowcem objawia się bólem brzucha, a także nudnościami i wymiotami. Rzadko występuje gorączka. W leczeniu stosuje się intensywne nawadnianie i odpowiednią dietę.