Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Betonowy, okrągły, unikatowy - Kugelbunker w Kołobrzegu [ZDJĘCIA]

Iwona Marciniak
Iwona Marciniak
Czym właściwie był Kugelbunker? Był elementem fortyfikacji polowej, wykorzystywanym od końca 1944 roku
Czym właściwie był Kugelbunker? Był elementem fortyfikacji polowej, wykorzystywanym od końca 1944 roku Radek Koleśnik
Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu od kilku lat realizuje Projekt Schron. Polega on na zabezpieczaniu, konserwacji oraz udostępnianiu małych obiektów fortyfikacyjnych, stanowiących zabytki militarne.

- Dzięki zaangażowaniu wielu osób, muzeum pozyskało unikalne niemieckie bojowe obiekty w kształcie kuli z samego końca II wojny światowej – mówi dyrektor placówki Aleksander Ostasz. - To sensacja dla fanów fortyfikacji. Takie bojowe, betonowe jajo Fabergé.

Dyrektor Ostasz za pomoc w pozyskaniu i uratowaniu obiektów złożył zwłaszcza krakowskiemu ekspertowi w dziedzinie militariów, skrywającemu się pod pseudonimem CoVoX i kulku innym, anonimowym osobom.

Czym właściwie był Kugelbunker? Był elementem fortyfikacji polowej, wykorzystywanym od końca 1944 roku. W swojej informacji rozesłanej do mediów, MOP cytuje Andrzeja Ditricha: Schron jest konstrukcją inżynierów z firmy Dyckerhoff & Widmann z Monachium. Większość prac projektowych przeprowadził dr Hubert Rüsch w berlińskim biurze firmy przeniesionym wcześniej z Monachium u schyłku 1944 r. Armia niemiecka postanowiła wdrożyć schron jako standardowy element fortyfikacji polowej. Jednak produkcja seryjna schronów zaczęła się późno, bo na krótko przed zakończeniem wojny w kwietniu 1945 r. Produkcji prefabrykatów podjęła się firma Dyckerhoff & Widmann K.G. Produkcja była konsultowana z wydziałem badań Organizacji Todt oraz z Wydziałem Fortyfikacji przy OKW - Departament Fortyfikacji Polowych.

Do produkcji jednego schronu typu Kugelstand wymagane są: 0,695 m3 betonu, 1146 kg kruszywa, 348 kg cementu, 9 kg chlorku wapnia (dodatku powodującego wzrost temperatury wiązania cementu, przyspieszania początku i końca wiązania, a także obniżającego temperaturę wiązania), 100 kg stali zbrojeniowej. Razem wynosiło to 1667 kg różnych materiałów budowlanych (dane na 8 grudzień 1944 r.).

Kugelstand był produkowany w 20 różnych wytwórniach w Niemczech. Pod koniec wojny betonowe formy miały być (zostały?) umieszczone w Darłowie, Cossebande k. Drezna, Königshütte (Chorzów?), Wiedniu, Potzneusiedl, Munich-Reim, Wiesbaden, Erbenheim, Elberheld oraz w Hamburgu. Każda z wytwórni zatrudniała 40 ludzi i posiadała 30 form-matryc. Dzienna produkcja wynosiła 5 schronów Kugelstand, co daje 30 segmentów prefabrykowanych, składających się na 6 schronów. Wydział budowlany Organizacji Todta złożył zamówienie na 5000 betonowych form w firmie Dyckerhoff & Widmann. Taki poziom produkcji planowano osiągnąć już w połowie stycznia 1945 r. Przewidziano pewne zmiany w konstrukcji formy tak aby zwiększyć wydajność. Prawdopodobnie formy miały być podgrzewane - jednak nie stwierdzono zastosowania takiego rozwiązania w żadnej z powstałych wytwórni. Transport Kugelstanda odbywał się za pomocą standardowych wagonów będących w gestii kolei niemieckich – 1 wagon może przewieść 6 sztuk gotowych schronów w dwóch rzędach.

Około 20 - 30 schronów zostało umieszczonych na granicy ze Szwajcarią. Dziś wiadomo także o występowaniu schronów na terenie Słowacji: Bratysława, Austrii: Potzneusiedl i rejonu Wiednia oraz w Polsce.

Schrony posłużyły do szybkiego obsadzenia przez wojsko szczególnie ważnych terenów, również tam gdzie istniał wysoki poziom wód gruntowych. Schron jest w kształcie kuli, zbudowanej ze zbrojonego betonu o średnicy wewnętrznej 210 cm z otworem ogniowym zwieńczonym lejkiem - szyjką o wysokości 36 cm lub 15 cm i średnicy wewnętrznej 80 cm – czyli standardowej dla otworów na broń ręczną schronów typu Ringstand . Cały schron umieszcza się w ziemi, tak aby otwór strzelecki znajdował się kilkanaście centymetrów na gruntem. Otwór ogniowy jest zrobiony tak, że możliwa jest w nim instalacja MG lub moździerza. Grubość ścianek dużego schronu wynosi tylko 4 cm.

W celu zapewnienia komunikacji Kugelstanda z systemem fortyfikacji polowej zapewniono połączenie z okopem przez otwór w jego bocznym segmencie o średnicy 80 cm - jest on wykonany jako gotowy w jednym z sześciu prefabrykowanych elementów, na które składa się cały schron. W dolnej części schronu znajduje się mały zbiornik - odstojnik do gromadzenia się wody, która dostała się do środka - podobnie jak zęza na statku. W schronie znajdują się dwa stropy na wysokości 30 i 90 cm licząc od dna kuli. Strop górny dzieli schron na dwie części: dolną socjalną i górną bojową. Cały schron jest zaizolowany od wpływu wody, dlatego może być umieszczany w terenie o wysokim poziomie wód gruntowych. Schron o średnicy 210 cm ma wyporność ok. 4 ton. Prawdopodobnie chodzi o to, że zaizolowany smołą, wodoszczelny schron w podmokłym terenie uzyskuje wyporność – jest to na tyle lekka konstrukcja, że nie zapada się w podmokłym gruncie o wysokim poziomie wód gruntowych. Była to cecha nie do przecenienia w warunkach bojowych: trudne podmokłe tereny, które zawsze było ciężko fortyfikować zyskały nową wartość. W dolnej części, na niższym poziomie znajduje się drewniana podłoga - strop z 2 miejscami do spania: 2 prycze o wymiarach 180 x 55 cm - jedna na przeciwko drugiej. Każda z dwóch prycz zwieńczona jest z obu stron dwoma niszami – schowkami prawdopodobnie pełniącymi rolę magazynów amunicyjnych. Pomiędzy niszami znalazło się miejsce na piecyk grzewczy z kominem którego wylot znajdował się w okolicy otworu strzelniczego. Na wyższym stropie znajduje się podest, na którym stoi strzelec. Kugelstand może pomieścić razem 4 żołnierzy załogi: 2 może leżeć w schronie na wyższym poziomie na pryczach, 1 zajmuję miejsce przy karabinie maszynowym, a ostatni siedzi w dolnej części schronu na podeście przy otworze wejściowym.

APEL

Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu prosi osoby posiadające informacje o zabytkach, które powinny znaleźć się w polskich muzeach o kontakt na e-mail: [email protected] , [email protected] lub pod tel. 601402400

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera