Cmentarzysko Gotów pod Koszalinem. Żyli i umierali obok nas

- To wyjątkowe, robiące wrażenie miejsce - nie kryje radości Jacek Borkowski, szef działu archeologicznego w koszalińskim Muzeum. Na kilkadziesiąt mniejszych kurhanów - i jeden większy, stojący pośrodku cmentarzyska - naukowcy natrafili w jednym z podkoszalińskich lasów. Te mniejsze mają około 3 metrów wysokości, najwyższy znacznie tę wysokość przekracza. Archeolodzy na razie mają czas i pieniądze na to, aby gruntownie przebadać jeden z mniejszych kurhanów. Kopać już zaczęli, prace potrwają do końca tygodnia.

- Gdy tu przyjechaliśmy wiedzieliśmy od razu, że może ono potwierdzić nasze wcześniejsze przekonanie, że właśnie w tym regionie, w pobliżu Koszalina, dwa tysiące lat temu istniała duża i ważna osada Gotów - mówi Jacek Borkowski. I udało się! Naukowcy znaleźli już liczne fragmenty ceramiki, resztki spalonych drzew i drewniany przęślik, czyli ciężarek przymocowany do wrzeciona przy ręcznym wykonywaniu przędzy z lnu i wełny.

Wszystko wskazuje na to, że kurhany pochodzą z I i II wieku naszej ery. Czyli dokładenie z tego samego okresu, co pobliskie Kamienne Kręgi i inne cmentarzysko Gotów, w Grzybnicy. - A cały ten cmentarny kompleks świadczy o tym, że skoro tutaj istniał, to gdzieś w pobliżu musiała być niemała osada. Liczymy na to, że wcześniej lub później także i na nią trafimy. Na pewno tak duży kompleks jest sensacją na skalę ogólnopolską - podkreśla archeolog.

Będzie ona jeszcze większa jak uda się odnaleźć szkielety pochowanych tutaj ludzi. - Czujemy, że jesteśmy o krok od odkrycia takiego pochówku. Musi być gdzieś blisko miejsca, gdzie teraz kopiemy. Jesteśmy tu do piątku, może będziemy mieli szczęście i taki nienaruszony grób znajdziemy - słyszymy od Jacka Borkowskiego. Archeolodzy nie chcą publicznie ujawnić dokładnej lokalizacji kurhanów. - Chcemy je uchronić przed ciekawskimi, nieproszonymi gośćmi - tłumaczy.

W odkryciu kurhanów Gotów pomógł zwykły przypadek

Cmentarzysko można było zlokalizować, bo wcześniej przeprowadzono tutaj wycinkę drzew. Kim byli Goci i i skąd tutaj przybyli?

O dziwnych pagórkach w podkoszalińskim lesie archeologów zawiadomił jeden z leśniczych. Zaintrygował go nietypowy kształt terenu, który stał się dobrze widoczny po wycince drzew.

- Zaraz potem zwróciliśmy się do geodetów o takie sprawdzenie tego miejsca, abyśmy wiedzieli, czy coś tam może być i przygotowanie planu całego terenu. Po tym mogliśmy wziąć się do pracy - mówi Jacek Borkowski, szef koszalińskich archeologów. Nie ma też wątpliwości, że najnowsze cmentarzysko jest powiązane z innym tego rodzaju cmentarzem w Grzybnicy, znanym w regionie pod nazwą Kamienne Kręgami. To tutaj właśnie - w miejscu prowadzonych wcześniej badań - utworzony został w 1979 roku rezerwat "Kręgi kamienne w Grzybnicy" i dziś jest bardzo licznie odwiedzany jest przez turystów. Zlokalizowano tu 68 kurhanów, znaleziono m.in ok. 500 naczyń, 115 zapinek brązowych, 28 srebrnych ze złotą folią, 4 złote i srebrne wisiorki, 6 bransolet srebrnych i brązowych, ostrogi, sprzączki, metalowe końcówki pasów.

KIim byli Goci i skąd się wzieli na Pomorzu? Zaliczali się do odłamu plemion germańskich. Świadczą o tym zarówno ich język, zwyczaje, kultura materialna jak i wierzenia wspólne wszystkim Germanom. Już starożytni pisarze i historycy pisali o Gotones, Gautons, Guthones, Gautoi. Na podstawie wielu badań ustalono, że pierwotna siedziba Gotów znajdowała się najogólniej mówiąc na terenie Skandynawii, skąd zaczęli migrować na południe.

Goci na Pomorzu przebywali od I do III wieku, pozostawiając materialne ślady określane jako kultura wielbarska. Na przełomie III i IV wieku powędrowali nad Morze Czarne, a następnie, uciekając przed Hunami, przybyli w obręb Cesarstwa Rzymskiego, osiedlając się na półwyspie Apenińskim (Ostrogoci) i Iberyskim (Wizygoci).

Pomorskim kręgom przypisuje się znaczenie analogiczne jak znanym ze Skandynawii tingom - miejscom plemiennych narad i obrzędów religijnych.