Historia. Krzyżacy w tle, czyli kto postawił tu ten kamień?

Źródła naukowe podają dwie hipotezy pochodzenia tych głazów. Według pierwszej hipotezy były kamieniami granicznymi między diecezją kamieńską i włocławską. Druga zaś mówi, że są związane z podziałami administracyjnymi z okresu panowania Zakonu Krzyżackiego na Pomorzu. I to właśnie druga hipoteza jest bardziej prawdopodobna. Z pewnością łączy je jedno – były to kamienie graniczne.

Kamień w Wicku, z wyrytym krzyżem jerozolimskim stoi przed Gminnym Ośrodkiem Kultury i Sportu od lat. O kamieniach w Górce i Charbrowie dowiedzieliśmy się kilka tygodni temu. Oba odnaleziono podczas prac melioracyjnych.
Dwa lata temu, podczas pogłębiania Charbrowskiej Strugi, z jej dna wyciągano kamienie. Jeden z nich, właśnie z krzyżem, zauważył mieszkaniec wsi i uratował przed wywiezieniem. Postawił go na swoim podwórku, zaraz przy bramie wjazdowej na posesję. Nikogo jednak znalezisko nie zainteresowało. Kamień w Górce został odkryty przypadkiem przez koparkę pogłębiającą rowy odwadniające łąki w Pradolinie Rzeki Łeby. Wtedy tematem zainteresował się lokalny historyk Mariusz Baar z Wicka, który poinformował o tym naszą redakcję. Po tym właśnie artykule na jaw wyszło, że w Charbrowie znajduje się drugi kamień. Oba głazy są jednak ogromną zagadką dla historyków. Nie można jednoznacznie powiedzieć, że są to kamienie postawione przez Krzyżaków. Pewne jest to, że pochodzą z okresu ich panowania na tych ziemiach.Charbrowo i okolice należały do posiadłości koś­cielnych. Łeba i Lębork wraz okolicami – do własności krzyżackiej. Reszta ziem, w tym Wicko, należało do własności rycerskich tzw. Rittergut – mówi Dariusz Olewniczak, historyk z To­- warzystwa Historycznego Gminy Cewice. – Kamienie spod Wicka i Charbrowa są kamieniami granicznymi tych własności ziemskich. Pytanie tylko, czy oznaczeń dokonali zarządcy tych własności, czyli władze kościelne czy też władze rycerskie, ponieważ jest to oznaczenie granicy pomiędzy tymi dwoma strukturami.

Historyków zastanawiają także umieszczone na kamieniach oznaczenia. Na kamieniu z Górki znajdują się oznaczenia „r” i „E”, z Wicka widać znak „r”, zaś na głazie z Charbrowa „8”. Odwrócona litera „r” oznaczać może słowo Ritter, co po przetłumaczeniu na język polski oznacza słowo rycerz lub (zgodnie ze średniowieczną pisownią) być cyfrą 1. Znak „E” oznaczać może cyfrę 3. Oznaczenia liczbowe mogą oznaczać numer kamienia. Jeżeli jednak znak „r” oznaczał literę, to można przypuszczać, że kamienie z tym znakiem stawiali właśnie właściciele ze stanu rycerskiego.

– Własność tych ziem przez Krzyżaków nie oznacza, że w wewnętrznej strukturze ich administracji ziemskiej nie występowały inne struktury własności kościelna i rycerska. Aby odgraniczyć obszar tych ziem, stawiano kamienie oznaczające granice ich posiadłości – mówi Dariusz Olewniczak, podkreślając, że są to tylko sugestie. Wynika z tego, że kamieni tych nie stawiali sami Krzyżacy, lecz właściciele ziemscy, mimo, że w tym okresie na tych terenach panowali Krzyżacy. Kamienie graniczne, które stawiali Krzyżacy, stoją w okolicach miejscowości Krępkowice i Pogorzelice. Na pewno są dziełem znakarzy krzyżackich. Dobitnie stanowiły znacznik granicy państwa krzyżackiego z ówczesnym księstwem słupskim czy też Brandenburgią w XIV wieku.
Czy takich kamieni może być więcej? Zdaniem historyków, tak. Posiadają oni mapy ze średniowiecznymi oznaczeniami granic państwa zakonnego. W przyszłości planują stworzenie szlaku kamieni granicznych z czasów Krzyżaków na Pomorzu.
Jak przebiegała granica na naszym terenie?

Zachodnia granica Krzyżacka rozpoczynała się w ujściu kanału łebskiego do Bałtyku. Następnie biegła naturalnie, poprzez kanał, jezioro Łebsko do miejsca, gdzie rzeka Łeba uchodzi do jeziora. Dalej w górę rzeki poprzez dawną zaporę w Cecenowie do granic dóbr Małoszyce, należących do Zakonu. Następnie granicą dóbr Unieszyna, granicami wschodnimi dóbr Oskowo, należących do księstwa słupsko-sławieńskiego, przez Kołodzieje należące do Zakonu i dalej na południe.