Konflikt nie musi się kończyć wokandą. Mediator jest „drogowskazem” dla spierających się [ROZMOWA]

W czwartek przypadał Międzynarodowy Dzień Mediacji. Czym zajmuje się mediator? W jakich sprawach można skorzystać z jego pomocy?

Mediator to osoba bezstronna, niezwiązana ze stronami sporu, która usprawnia komunikację między zwaśnionymi osobami lub podmiotami, pomagając im w rozwiązaniu sporu i wypracowaniu satysfakcjonującego rozwiązania. Mediator nie jest ani sędzią, ani arbitrem i jego rolą nie jest rozstrzyganie zaistniałego między stronami sporu, a pomoc w dojściu do porozumienia. Mediator jest „drogowskazem”, zapewniającym bezpieczeństwo prowadzonych rozmów z gwarancją zachowania poufności.

Z pomocy mediatora można skorzystać w każdej sprawie, w której możliwe jest zawarcie ugody. W mojej praktyce najczęściej spotykam się z mediacjami w sprawach rodzinnych, gospodarczych oraz pracowniczych.

Jak zgłosić się do mediatora i która ze stron postępowania może to zrobić?

Na stronach internetowych Sądów Okręgowych zamieszczone są listy stałych mediatorów oraz ośrodków mediacyjnych, zawierające informacje w jakich sprawach specjalizuje się dany mediator i dane kontaktowe. Do mediatora może zgłosić się każda ze stron postępowania.

Czy sędzia również może zarządzić mediacje już na etapie postępowania?

Jeżeli sprawa trafia do sądu, w pozwie powinna być zawarta informacja, czy strony korzystały z pozasądowych sposobów rozwiązania sporu. Jeżeli takiej informacji nie ma lub, według prowadzącego sprawę, nadaje się ona do mediacji, może skierować strony do mediatora.

Dodatkowo na każdym etapie postępowania sądowego na wniosek stron, sprawa może być skierowana do mediacji i na ten czas postępowanie jest zawieszone.

Dlaczego warto zdecydować się na mediacje, zamiast kierować sprawę na wokandę?

Powodów jest kilka, przede wszystkim czas załatwienia sprawy. Obecnie w wielu sądach na rozpoznanie sprawy i wyznaczenie pierwszego terminu posiedzenia czeka się kilka miesięcy lub dłużej. W mediacji można to załatwić zdecydowanie szybciej. Kolejnym argumentem są koszty – szczególnie przy sporach gospodarczych są one odczuwalne przy składaniu pozwu do sądu. Sama opłata sądowa w sprawach o zapłatę wynosi 5%, a koszty mediacji stanowią często ułamek tej kwoty. Dodatkowo w mediacji strony wspólnie wypracowują kompromis. Nie ma tutaj wygranego ani przegranego, więc po zawarciu ugody nikt nie czuje się lepszy czy gorszy i podmioty gospodarcze nadal mogą współpracować, a osoby fizyczne mieć pozytywne relacje.

Ile mogą trwać mediacje?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Jeżeli do mediacji kieruje sąd, zazwyczaj wyznacza 30 lub 60 dni na ich realizację. Na pisemny wiosek można ten czas przedłużyć. W przypadku mediacji z wniosku stron trwają one tyle, ile strony potrzebują na porozumienie się i wypracowanie kompromisu. Strony same „kreują wyrok” i to jest dla nich idealna sytuacja, bo w przypadku postępowania sądowego ich rola kończy się na złożeniu zeznań czy wymianie pism. Pisemna ugoda mediacyjna trafia do sądu celem jej zatwierdzenia, i jeśli nie ma w niej zapisów niezgodnych z prawem lub dążących do ominięcia prawa, po zatwierdzeniu ma moc wyroku sądowego.

Zawarcie ugody u mediatora jest mniej stresujące i bardzo często nie wymaga wizyty w sądzie. Zdarzają się sprawy, na których podczas jednego spotkania strony dochodzą do porozumienia, ale z praktyki mogę powiedzieć, że najczęściej są to 2-3 spotkania. Korzystając z okazji mijającego właśnie tygodnia mediacji i wczorajszego dnia mediacji chciałbym zachęcić wszystkie osoby mające jakikolwiek spór do korzystania z mediacji jako szybkiej i wysoce skutecznej metodzie rozwiązywania sporów.

Czy za korzystanie z pomocy mediatora sądowego strony muszą zapłacić?

W przypadku korzystania z mediacji pozasądowej na wniosek jednej lub obu stron postępowania koszty mediacji ustalane są z mediatorem lub wynikają z cennika ośrodka mediacyjnego i zazwyczaj płacone są przez strony po połowie, chyba że te uzgodnią inaczej.

W przypadku spraw przekazanych do mediacji przez sąd w sporach niemajątkowych oraz w sporach o prawa majątkowe, których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, wynagrodzenie mediatora wynosi 150 zł za pierwsze posiedzenie mediacyjne, a za każde kolejne - 100 zł (łącznie nie więcej niż 450 zł).

Jeśli postępowanie dotyczy praw majątkowych, wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu (nie mniej niż 150 zł i nie więcej niż 2000 zł za całość postępowania). Zwrotowi podlegają też wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji.