Koszalin w dawnych planach. Rok 1980: mamy port. Rok 1990: jest nas 200 tysięcy

Pierwszego stycznia 2023 roku Koszalin powiększył się o Kretomino i część Starych Bielic. To duża zmiana dla miasta zarówno pod kątem demograficznym, jak i urbanistycznym. Zmiana, która bez wątpienia wpłynie na przyszłe plany rozwoju Koszalina.

Podobne do tych planów z w czasach PRL-u, które nakreśliły rozwój miasta na kolejne dekady. Warto się z ich głównymi założeniami zapoznać w dobie dyskusji o dalszym rozwoju Koszalina, która towarzyszy ostatniej zmianie miejskich granic.

To, kiedy ludność Koszalina miała przekroczyć 200 tysięcy planiści z koszalińskiego Urzędu Miejskiego policzyli w drugiej połowie lat 70. Wyszło im, że stanie się to w 1990 roku. Tak zakładał czwarty, zatwierdzony w 1980 roku plan rozwoju Koszalina.

Według tego planu, do tego czasu Koszalin miał już mieć dawno dostęp do morza przez port na jeziorze Jamno. Z trzech pozostałych, wcześniejszych planów, tylko jeden miał równie rewolucyjne zapisy. Za to wszystkie cztery w podobnym stopniu zadecydowały o tym, w jakim mieście żyjemy obecnie. Oto ich najważniejsze zapisy.

W 1951 roku - rok po tym, gdy Koszalin został stolicą województwa - planiści zasiedli do kreślenia pierwszego, ogólnego planu rozwoju miasta. Przyjęte wówczas rozwiązania skupiły się głównie na uporządkowaniu układu komunikacyjnego.

Plan zakładał, że w 1970 roku będzie 70 tysięcy koszalinian. Ruch zewnętrzny w kierunku Szczecina i Gdańska postanowili poprowadzić poprzez obejście Koszalina od strony południowej. Wówczas nawet nikt słowem nie wspomniał o możliwościach rozwoju, jakie daje bliskość Bałtyku.

Co udało się zrealizować z założeń sprzed pół wieku?

Koszalin stał się miastem z ustabilizowanym, obwodnicowo-promienistym, układem komunikacyjnym. Był on o tyle korzystny, że otwierał duże możliwości rozwoju na przyszłość.

Poza tym plan z 1951 roku narzucał miastu charakter układu zamkniętego wokół śródmieścia i bardzo szybko stracił na aktualności. Aby to zmienić władze wkrótce zatwierdziły nowy plan.

Plan ten powstał w 1960 roku. Jego autorzy założyli, że granicę 90 tysięcy mieszkańców Koszalin przekroczy w 1985 roku. Pomylili się zaledwie o 10 tysięcy, bo właśnie wtedy Koszalin znalazł się w grupie miast liczących powyżej 100 tysięcy mieszkańców.

Plan ten zakładał też rozpoczęcie budowy nowych osiedli mieszkaniowych w północno-wschodniej części miasta, wzdłuż ulicy Fałata, gdzie wówczas kończył się Koszalin. W stronę Bałtyku nikt nadal nie spoglądał.

Założenie tego planu, nakreślonego w 1965 roku, było rewolucyjne. Koszalin miał się rozwijać w oparciu o port i stocznię wybudowaną na jeziorem Jamno.

Port miał powstać do 1980 roku, a ulica Władysława IV miała zostać wydłużona do samego jeziora. Powstały tutaj port miał obsługiwać nieduże statki handlowe i turystyczne. Bezpośrednie połączenie z morzem miało powstać w wyniku wykopania kanału.

Ten nowy trend miała wzmocnić koncentracja budownictwa mieszkalnego w dwóch dzielnicach: "Północ I" i "Północ II". Plan zakładał również jak najszybsze wybudowanie obwodnicy wewnątrzmiejskiej oraz przygotowanie nowych terenów pod budownictwo jednorodzinne we wschodniej części miasta, m in. na Rokosowie. Dzięki niemu można było zrealizować jedną z najważniejszych, powojennych inwestycji drogowych w Koszalinie: wiadukt łączący obecnie ulice Armii Krajowej i Władysława IV.

Prace trwały nad nim kilka lat i zostały ukończone w 1980 roku. Zakładał, że w 1990 roku liczba koszalinian sięgnie 190 tysięcy, a dwadzieścia lat później w 2010 roku - 240 tysięcy.

W tamtym czasie taka prognoza była w pełni uzasadniona. Wówczas liczba mieszkańców Koszalina wzrastała co roku o 3 tysiące. Załamanie tego trendu nastąpiło dopiero w połowie następnej dekady.

Plan przewidywał też, że tereny mieszkaniowe miały tworzyć nieprzerwane pasmo od północy (w latach 80. miasto dotarło do podnóża Góry Chełmskiej). Na południu zaś, po wchłonięciu Świeszyna, miało powstać obliczone na 40 tysięcy mieszkańców osiedle "Południe".

Po raz pierwszy też urbaniści wyznaczyli obszary rekreacyjne, w tym głównie park położony pomiędzy ulicami Fałata i Armii Czerwonej (dziś Piłsudskiego).