Koszalinianie w Szwecji: Odpady mogą być przydatne [zdjęcia, wideo]

Wyjazd

Wyjazd zorganizował Urząd Miejski w Koszalinie w ramach projektu "Uczestnictwo gospodarstw domowych w zarządzaniu odpadami" z Programu Operacyjnego Południowy Bałtyk.
- Chcielibyśmy przełożyć szwedzkie zarządzanie odpadami na nasz grunt. Ludzie muszą wiedzieć, że poprzez segregację śmieci mogą wpłynąć np. na ochronę przyrody, czy gospodarkę komunalną odpadami. To co jest dobre u sąsiadów za morza również dobrze może przyjąć się u nas. Trzeba tylko edukować - mówi Agnieszka Kunz z Wydziału Rozwoju i Współpracy Zagranicznej w ratuszu.

24-osobowa grupa mieszkańców Koszalina (radni miejscy, przedstawiciele rad osiedli, PGK i MEC-u) mogli przekonać się na miejscu o sposobach segregacji i gospodarowania odpadami domowymi. Podczas jednego dnia pobytu była okazja, by przekonać się, jak działa punkt selektywnego recyklingu w Ahus, składowisko odpadów i biogazownia w Helsingborgu, spalarnia śmieci w Malmo, a także Western Harbour w Malmo - dzielnica samowystarczalna pod względem wytwarzana energii na własne potrzeby.

Szwedzki cud
Jednak nie od razu doszło do tego, co dzisiaj na świecie nazywa się szwedzkim cudem energetycznym. W połowie lat 70. Szwecja była tak samo uzależniona od ropy naftowej, jak obecnie Polska od węgla. Gdy jednak w 1973 roku cena ropy wzrosła aż o 800 proc., Szwedzi postanowili przestawić się na paliwa alternatywne dla ropy i węgla. W tym celu parlament przyjął pakiet ustaw, który m.in. zobowiązał gminy do przygotowania i realizowania planów gospodarki lokalnymi zasobami paliw, znacznie podwyższył podatki nałożone na podmioty używające paliw kopalnych, a jednocześnie wprowadził ulgi i zachęty podatkowe dla firm i instytucji wykorzystujących paliwa alternatywne, np. odpady komunalne, przemysłowe i rolnicze oraz zaostrzył normy ochrony środowiska.

Po przeszło 30 latach udział paliw niekopalnych w bilansie energetycznym wynosi dziś w Szwecji ok. 50 proc.

Najpierw Szwedzi wydali wojnę wszelkim składowiskom śmieci zarówno dzikim, jak i zorganizowanym. Udało się to z dużym powodzeniem - stare składowiska są pozamykane i wykorzystuje się je tylko do odzysku gazu.
Co zatem dzieje się z odpadami? Do niedawna prawie wszystko było spalane.

Dziś jednak na pierwszym miejscu stawia się ich wtórne zużywanie - chodzi tu głównie o chemikalia, szkło, odzież, meble, a także stare, lecz nadające się do remontu urządzenia. Odpady, których nie da się ponownie użyć, poddawane są recyklingowi, a dopiero w ostateczności spala się je, bądź składuje - mówi Krzysztof Klim, szwedzki partner programu.

Selektywne zbieranie
W Szwecji, w ramach związku kilku lub kilkunastu gmin powstały punkty selektywnej zbiórki (są to spółki gminne). Punkt w Ahus, który odwiedziła koszalińska delegacja, obsługuje 15 tys. mieszkańców. Na terenie związku gmin działa pięć takich punktów i obsługuje 80 tys. mieszkańców. - Już na etapie przedszkolnym dzieci uświadamia się ekologicznie. Hasłem przewodnim jest "Zachowaj Szwecję w czystości".

Daje to znakomite efekty. Obecnie odzyskujemy 97 proc. swoich śmieci (w Polsce, w skali całego kraju odzyskuje się 4 procent śmieci, a 96 trafia na wysypiska - dop. red.) - dodaje Krzysztof Klim.
A jak to działa w praktyce? W każdym gospodarstwie stoją dwa pojemniki: na suche odpady i mokre (organiczne). I są one odbierane przez spółkę gminną. Suche trafiają do spalarni, natomiast mokre do biogazowni. Ale to nie wszystko.

W ramach ochrony przyrody każdy Szwed prowadzi tzw. reusing (ponowne użycie różnych przedmiotów); selektywną zbiórkę surowców; produkuje kompost, jeśli posiada gospodarstwo na wsi lub ogródek; kupuje produkty w ekologicznych opakowaniach, a do transportu zakupów używa papierowych toreb, które w Szwecji praktycznie wyparły plastik. Posegregowane odpady Szwedzi sami zawożą do punktów selektywnej zbiórki. I tam wyrzucają do odpowiednich kontenerów (szkło, plastik, papier itp.). I tu uwaga! W przypadku posortowanych odpadów dużo mniej płacą za wywóz śmieci. Na osiedlach stoją natomiast kontenery do selektywnej zbiórki. I tak np. gałęzie z wycinek są mielone i mieszane z ziemią. Następnie pakowane w worki i sprzedawane jako ziemia uszlachetniona.

Inne surowce - szkło, drewno, papier, złom, plastik, a także chemikalia i oleje - po wstępnej obróbce - rozprowadza się do różnych przetwórni (z papieru robi się paliwo) lub spalarni. Rzeczy nadające się do ponownej eksploatacji - po renowacji i naprawie - zwykle oddaje się organizacjom charytatywnym. Tylko odpady toksyczne, nie kwalifikujące się do recyklingu lub unieszkodliwienia wędrują do specjalnych składowisk.
Spółki non profit
W Helsingborgu, koszalinianie mieli możliwość zobaczenia w jaki sposób funkcjonuje spółka międzygminna NSR. Prowadzi działalność "Non profit", a to oznacza, że nie jest nastawiona na zysk. Obsługuje około 220 tys. mieszkańców.

Trafiają tam odpady z sześciu gmin. NSR działa na dawnym składowisku odpadów. Obecnie pełni rolę punktu przeładunku pomiędzy spalarnią a punktami odzysku. Zbiera się tam również selektywnie śmieci. Głównie produkuje się tam metan z biogazowni oraz dawnych hałd śmieci. Do biogazowni przyjmuje się odpady organiczne z gospodarstw domowych, rzeźni, mleczarni i centrów handlowych. Roczna produkcja biogazu w NSR to 8 mln m3 metanu.

Jest sprzedawany na własnych stacjach paliwowych. Jeżdżą na nim autobusy miejskie. Nadwyżka eksportowana jest do miejskiej sieci gazowniczej. Produktem ubocznym jest kompost, który jest znacznie tańszy od nawozów sztucznych. Obecnie NSR z własnych środków buduje spalarnię termiczną o przerobie 120 tys. ton rocznie. Koszt tej spalarni to 200 mln euro.

Ciepło, prąd, żużel i gips
Następnym etapem wycieczki była spalarnia termiczna Sysav w Malmo. Obiekt, powstał przy obwodnicy, w odległości 1,5 km od zabudowy mieszkalnej i 5 km od centrum miasta. W wyniku spalania śmieci w temperaturze do 1100 stopni C powstaje energia cieplna i elektryczna. W 60 procentach zaspokaja potrzeby 330 - tysięcznego Malmo. Żużel, który powstaje ze spalonych śmieci wykorzystywany jest m.in. jako podsypka na drogi. Natomiast z pyłu po wytrąceniu metali ciężkich produkuje się gips.

Ciekawym efektem szwedzkiego cudu energetycznego jest dzielnica Western Harbour w Malmo, samowystarczalna w energię i ciepło. Jeszcze 30 lat temu była to dzielnica portowa. Obecnie wybudowane tam domy wyposażone są m.in. w system solarny, pompy ciepła, ciepło z mieszkań wykorzystywane jest do ogrzewania budynków, zastosowano także wiele innych innowacji technicznych.

W Koszalinie nie jest źle
I to by było na tyle, jeśli chodzi o Szwecję. A jak jest u nas?

- Lokalny rozwój energetyki odnawialnej w Szwecji to przykład, który nasze samorządy powinny naśladować. Tym bardziej, że ze względu na dużą populację i przywiązanie do rolnictwa mamy dobre warunki do powtórzenia tzw. szwedzkiego cudu energetycznego - mówi Monika Tkaczyk, zastępca dyrektora PGK w Koszalinie.

- Projekt koszalińskiego magistratu znakomicie wpisuje się w nasze działania. Prowadzimy akcję propagandową w przedszkolnych i gimnazjach na temat selektywnego zbierania śmieci. Warto tu dodać, że na naszym składowisku w Sianowie odzyskujemy aż 60 procent odpadów. Jest to jeden z najwyższych wskaźników w Polsce. Natomiast selektywnie zebranych śmieci odzyskujemy około 10 procent - dodaje Monika Tkaczyk.

Nieruchomości z Twojego regionu