Lasy w okolicach Szczecinka bezpieczne i wolne od niewybuchów [zdjęcia, wideo]

Takie nieoficjalne hasło przyświecało wszystkim osobom zaangażowanym w realizację projektu „Rekultywacja na cele przyrodnicze terenów zdegradowanych, popoligonowych i zarządzanych przez PGL LP”. Jego celem było przywrócenie naturalnych walorów terenom zniszczonym w wyniku eksploatacji militarnej, a przede wszystkim zapewnienie pełnego bezpieczeństwa odwiedzającym.

Tereny obecnie zarządzane przez jednostki organizacyjne Lasów Państwowych to często byłe obszary ćwiczebne, poligonowe czy w inny sposób związane z działalnością wojskową. Jeszcze nie dawno słychać tam było wystrzały i ryk rozjeżdżających teren czołgów. W konsekwencji całe hektary cywilnych dziś gruntów, nie nadawały się użytkowania z powodu znacznego zdegradowania przyrody i możliwych zagrożeń dla zdrowia, a nawet życia ludzkiego. Dla odwrócenia tego stanu rzeczy zdecydowano o skorzystaniu ze środków europejskich, a dokładnie z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Lasy Państwowe. W skali całego kraju do projektu przystąpiło 58 nadleśnictw z terenu 15 Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych, a całkowity koszt przedsięwzięcia wyniósł 130 milionów złotych.

Malownicze poligony Bornego Sulinowa
Nadleśnictwo Borne Sulinowo należy do najmłodszych w Polsce, utworzone zostało bowiem dopiero w 1993 roku. Wcześniej obszar ten owiany był wojskową tajemnicą i wyłączony spod polskiej administracji. Począwszy od lat 30-tych XX wieku swoją enklawę miał tu Wermacht, a następnie Armia Czerwona. O dziesięcioleciach militarnej aktywności przypominają zarówno liczne ślady widoczne na pierwszy rzut oka, jak i te ukryte głęboko pod ziemią. Większość drzewostanu w okolicy, to młoda roślinność, nie mająca więcej niż 25 lat. Rozległe fragmenty nadleśnictwa o bardzo zniszczonych glebach pokrywa zaś tylko jałowy piach. Prace rekultywacyjne podjęte na obszarze Bornego Sulinowa objęto rozpoznaniem i oczyszczeniem saperskim. Polegało ono na zbadaniu gruntów za pomocą detektorów metali, a następnie po wykryciu niewybuchów – wydobyciu ich spod ziemi, przekazaniu do tymczasowego magazynu i wreszcie przewiezienia na miejsce detonacji. W ramach podjętych działań wydobyto ponad 241 489 różnych materiałów niebezpiecznych pochodzenia wojskowego, m.in.: min przeciwpiechotnych, wyrzutni rakiet czy granatów moździerzowych. Znaleziono również pociski fosforowe, które w warunkach bitewnych wykorzystywano do oświetlania terenu lub tworzenia zasłony z gęstego, trującego dymu. Jak zaznaczał Marcin Mieczkowski – Nadleśniczy Nadleśnictwa Borne Sulinowo – ogólna powierzchnia zrekultywowanych obszarów w tym regionie objęła 5 275,74 ha. – Bardzo szeroki zakres przeprowadzonych prac przyczynił się nie tylko do bezpośredniego podniesienia bezpieczeństwa mieszkańców, ale wpłynął również na walory przyrodnicze obszaru i znacząco obniżył ryzyko występowania pożarów – podkreślał Nadleśniczy.

Na szlakach turystycznych wokół Skotnej Góry
Projekt „Rekultywacja na cele przyrodnicze terenów zdegradowanych, popoligonowych i zarządzanych przez PGL LP” objął także, choć w znacznie skromniejszym wymiarze okolice Czarnoboru. Tamtejsze ścieżki przyrodnicze i grzybne lasy od lat cieszą się wielką popularnością wśród turystów. Nieco mniej bezpiecznej rozrywki poszukiwali w rejonie Skotnej Góry miłośnicy militariów. Od 1935 roku na obecnych terenach nadleśnictwa funkcjonował bowiem niemiecki poligon artyleryjski , na którym ostatnie szlify zdobywały jednostki pancerne generała Guderiana, a na początku lat 40-tych ćwiczyły oddziały Africa Korps feldmarszałka Rommela.

Pozostałości po tamtych czasach jeszcze do niedawna stwarzały realne zagrożenie dla eksploratorów. W ramach działań zabezpieczających obszary wytypowane jako potencjalnie niebezpieczne zostały oznakowane, teren podzielony na sektory, a ścisły obszar prac saperskich objęty tymczasowym ścisłym zakazem wstępu do lasu. Efektem podjętych działań jest 455 ha wolnych od niewybuchów na obszarze Wrzosiec, Płytnicy, Kniewa i Krągów.

Skarb z Okonka
Jak zgodnie przyznali organizatorzy czwartkowego spotkania, realizacja projektu miała też swoje zaskakujące strony. Należały do nich z pewnością odkrycia archeologiczne jakich dokonano podczas prac saperskich, przeprowadzonych na obszarze Bornego Sulinowa i Okonka.

– Eksploracja terenów popoligonowych stanowiła prawdziwą gratkę i niezwykłą okazję dla osób zafascynowanych historią. Zwykle bowiem tereny wojskowe nie podlegają weryfikacji terenowej i stanowią białe plamy na mapach archeologicznych – powiedziała pani Agata Trzop - Szczypiorska – archeolog współpracujący z firmą Telkaz.

Przekrój zabytków znalezionych dzięki współpracy z saperami, jest bardzo szeroki. – Najstarszym wydobytym z ziemi przedmiotem jest niewielka siekierka, odkryta na obszarze Bornego Sulinowa, której wiek szacowany jest na 3,5 tysiąca lat. Jako prawdziwy skarb opisać możemy dwanaście bogato zdobionych ozdób z brązu, datowanych na VIII/IX wiek p.n.e., które odnaleziono w okolicach miejscowości Okonek. Wszystkie zabezpieczone były w glinianym garnku i w dobrym stanie dotrwały do czasów współczesnych. Obecnie po przeprowadzeniu prac konserwatorskich mogą cieszyć oczy i poszerzać wiedzę wszystkich zainteresowanych – dodała pani archeolog.

Innymi działaniami jakie zaprezentowano podczas czwartkowej konferencji, były prace przyczyniające się do podniesienia wartości przyrodniczej regionu i wzmocnienia jego różnorodności biologicznej, do których zaliczamy m.in. wykaszanie wrzosowisk i zalesianie zdegradowanych obszarów. – Najważniejsze jednak, że z każdym dniem nasze lasy stają się bezpieczniejsze i bardziej dostępne dla każdego – podsumował spotkanie Sławomir Cichoń – Dyrektor RDLP w Szczecinku.