Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Plac Brauna: to tu przed wiekiem spacerowali i spotykali się dawni koszalinianie

Krzysztof Urbanowicz
Plac Brauna. W tle widać ul. Andersa i seminarium nauczycielskie
Plac Brauna. W tle widać ul. Andersa i seminarium nauczycielskie ze zbiorów autora
Koszalinianie czekający na przystanku MZK przy ul. Zwycięstwa na wysokości tzw. ekonoma nie wiedzą zapewne, że to miejsce było niegdyś jednym z najładniejszych terenów spacerowych miasta. Wtym roku w listopadzie minie dokładnie 125 lat od jego powstania.

200 lat temu Koszalin był niewielkim miasteczkiem, które mieściło się na terenie zamkniętym wewnątrz murów miejskich. Wokół rozciągały się łąki, pola uprawne i mokradła.

W miejscu, gdzie dziś stoi pomnik marsz. Piłsudskiego wznosiło się Wzgórze Ceglane zajmujące teren dzisiejszego pl. Zwycięstwa i byłego Urzędu Wojewódzkiego. Nieco poniżej znajdował się duży Staw Rurowy, który przecinał nieistniejącą tam jeszcze wówczas dzisiejszą ul. Zwycięstwa.

Był wykorzystywany jako zbiornik wodny, do którego rurami z drewna sosnowego od 1722 r. doprowadzano wodę z Góry Chełmskiej, a stamtąd - dalej do dwóch basenów znajdujących się na koszalińskim rynku. W 1816 r. , po objęciu urzędu burmistrza przez Augusta Ernsta Brauna, miasto wykroczyło poza dawny obręb murów miejskich.

Po jego wschodniej stronie powstało wówczas przedmieście nazwane imieniem króla Fryderyka Wilhelma I, który znacznie dofinansował jego budowę (teren wzdłuż ul. Zwycięstwa od rzeki Dzierżęcinki do Wojska Polskiego) oraz - od 1836 r. - pierwszy koszaliński plac ozdobny również nazwany imieniem króla. Mieścił się między dzisiejszymi ul. Andersa i Zwycięstwa, przed nieistniejącą jeszcze pocztą (dziś pl. Wolności) i różnił się od tradycyjnego placu roślinnością.

Były tam wypielęgnowane niczym w ogrodzie trawniki, regularnie strzyżone żywopłoty i tuje, wśród których prowadziły zadbane alejki. W 1882 r. postawiono tam pomnik ku pamięci poległych w wojnie francusko - pruskiej. Był to dwustopniowy monument z 8. tablicami na 2. poziomach.

Całość zwieńczała ażurowa kapliczka z ostrym dachem zakończonym ozdobnym krzyżem i żelazny płotek wsparty na kamiennych słupkach. Plac przebudowano pod koniec lat 30. XX w. - pomnik usunięto, a w jego miejscu pojawiła się ulica łącząca dzisiejsze ul. Andersa i Zwycięstwa. W miejscu pozostawionych po jej obu stronach trawniczków i ławek dziś są parkingi.

W 1827 r. przy obecnych ul. Andersa i Rudolfa Clausiusa wybudowano seminarium nauczycielskie, choć teren dalej należał do wojska. W r. 1820 przy teraźniejszej ul. Clausiusa ulokowano cekhauz, czyli zbrojownię zajmującą 2 budynki zbudowane z tzw. pruskiego muru, strzeżona przez wartowników w budce wartowniczej.

Około r. 1873 miejski system wodociągowy zmodernizowano. Drewniane rury zastąpiono żeliwnymi, Staw Rurowy osuszono, a Wzgórze Ceglane wyrównano. Cały teren otrzymała w użytkowanie 10. kompania 54. batalionu piechoty. Przez kolejne lata na urządzonym tam niewielkim placu ćwiczeń prowadzono zajęcia musztry, fechtunku na bagnety oraz gimnastykę.

Na początku lat 90. XIX w. żołnierze 10. kompanii przeprowadzili się do nowo wybudowanego budynku na rogu dzisiejszej ul. Chełmońskiego i Zwycięstwa 168, który służył im za koszary. Tym samym teren między ul. Clausiusa i budynkiem dawnego TPPR mógł zostać przez miasto zagospodarowany. Wyburzono więc stare budynki cekhauzu i 28 listopada 1891 r. magistrat ogłosił, że między obecnymi ul. Zwycięstwa, Clausiusa i Andersa powstanie plac nazwany imieniem byłego burmistrza Augusta Ernsta Brauna.

Rok później plac był gotowy. Przypominał park z przecinającymi go po skosie dwiema alejkami, trawnikami i żywopłotami. Kilkadziesiąt posadzonych tam drzewek dostarczył Carl Weier, miejscowy właściciel gospodarstwa ogrodniczego i taki dzisiejszy architekt kraj-obrazu. Początkowo planowano też na placu postawić pomnik burmistrza Brauna, ale z niejasnych przyczyn planów tych nie zrealizowano.

40 lat później (w 1933 r.) stanął tam pomnik żołnierzy 49. koszalińskiego regimentu piechoty poległych w I wojnie światowej.

Po 1945 r. plac miał jednocześnie dwie nazwy: według zachowanych w koszalińskim Archiwum Państwowym dokumentów, część (z pomnikiem żołnierzy) nosiła nazwę pl. Słowiańskiego, druga część - pl. Miejskiego. Plac po sąsiedzku (przed byłym UW) początkowo nie miał nazwy, a po odsłonięciu tam pomnika radzieckiego żołnierza z dziewczynką i gołębiem - został nazwany pl. Pokoju.

Dziś, gdy radzieckiego szeregowca z dziewczynką zastąpił spiżowy polski marszałek, miejsce z pomnikiem nazwane jest pl. Zwycięstwa. Były pl. Brauna w 1968 r. przestał być pl. Słowiańskim i stał się zaniedbanym, zadrzewionym trawniczkiem za przystankiem autobusowym. Okres jego świetność można podziwiać tylko na starych pocztówkach.

Zobacz także Inauguracja roku akademickiego 2017/18 w PWSZ w Koszalinie

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Drożeją motocykle sprowadzane z Niemiec

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na koszalin.naszemiasto.pl Nasze Miasto