Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Rola Fatum w świecie starożytnym. Omów zagadnienie na podstawie mitu o rodzie Labdakidów. Odpowiedź do pytania jawnego na maturę 2023

Magdalena Konczal
Magdalena Konczal
Trzecie jawne pytanie z „Mitologii” Jana Parandowskiego brzmi: „Rola Fatum w świecie starożytnym. Omów zagadnienie na podstawie mitu o rodzie Labdakidów z »Mitologii« Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Oto przykładowa odpowiedź.
Trzecie jawne pytanie z „Mitologii” Jana Parandowskiego brzmi: „Rola Fatum w świecie starożytnym. Omów zagadnienie na podstawie mitu o rodzie Labdakidów z »Mitologii« Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Oto przykładowa odpowiedź. wikimedia commons/ public domain/ Antoni Brodowski Edyp i Antygona
„Rola Fatum w świecie starożytnym. Omów zagadnienie na podstawie mitu o rodzie Labdakidów z »Mitologii« Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst” – tak brzmi trzecie jawne pytanie z „Mitologii” na maturę ustną. W tym tekście znajdziecie przykładową odpowiedź, która zawiera wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Warto się nią zainspirować przy tworzeniu własnego opracowania.

Matura ustna z języka polskiego 2023. Najważniejsze informacje

Matura ustna z polskiego powraca w 2023 roku po pandemicznej przerwie. Uczniowie będą musieli zmierzyć się nie tylko z niejawnym pytaniem opartym na tekście literackim, ikonicznym czy związanym z językiem, ale także z pytaniem jawnym dotyczącym lektury. Za cały egzamin będzie można otrzymać maksymalnie 30 punktów, by zdać maturę ustną, należy uzyskać minimum 30 proc. (czyli 9 punktów).

Pula pytań jawnych zawiera ostatecznie 110 zagadnień, z którymi trzeba się zapoznać. Poniżej zamieszczamy listę:

Aktualne jawne pytania na maturę 2023.

Pytania jawne na maturę ustną z polskiego 2023. Wszystkie py...

Wśród pytań z „Mitologii” Jana Parandowskiego znalazło się takie o następującej treści: „Rola Fatum w świecie starożytnym. Omów zagadnienie na podstawie mitu o rodzie Labdakidów z »Mitologii« Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Oto przykładowe rozwiązanie.

Rola Fatum w świecie starożytnym. Omów zagadnienie na podstawie mitu o rodzie Labdakidów z „Mitologii” Jana Parandowskiego

Wstęp: Ludzie od zarania dziejów zastanawiali się, kto kieruje ich życiem – oni sami, los, a może bóstwa? W starożytności wierzono, że człowiek nie jest panem swojego losu, o tym, czy czeka go szczęście, czy trudna i pełna przeszkód codzienność decydowało fatum, czyli siła rządząca światem tak ludzi, jak i bogów. Losy danego człowieka były przesądzone w momencie jego narodzin, a może nawet jeszcze wcześniej.

Teza: W świecie starożytnym wierzono, że fatum odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka i nie ma przed nim ucieczki.

Argumentacja z mitu o rodzie Labdakidów: Nieuchronność przeznaczenia, które ciąży nad człowiekiem dobrze widać w historii rodu Labdakidów. Lajosowi, który był królem Teb, przepowiedziano, że zabije go jego własny syn, a później poślubi on własną matkę (Jokastę). Władca podjął więc działania, dzięki którym miał uwolnić się od danego mu, tragicznego przeznaczenia. Postanowił porzucić chłopca, zadanie to powierzył pasterzowi. Ten jednak nie dopełnił danego mu obowiązku i przekazał niemowlę władcy Koryntu i jego żonie (Polybosowi i Meropie).

Edyp dorastał w otoczeniu kochających go opiekunów. Kiedy jednak udał się do wyroczni delfickiej, by dowiedzieć się, jaki los go czeka, usłyszał to samo, co niegdyś Lajos. W przyszłości miał zabić swojego ojca i poślubić matkę. Myśląc, że Polybos jest jego ojcem, a Meropa matką Edyp postanowił opuścić Korynt i udał się w drogę.

Chciał uciec od fatum, nie wiedział jednak, że jego ucieczka coraz bardziej zbliża go do wypełnienia przepowiedni. W czasie wędrówki wdał się w bójkę i zabił mężczyznę, następnie dotarł do Teb, rozwiązał zagadkę Sfinka, w nagrodę poślubił więc Jokastę. Nie miał świadomości, że przepowiedziana mu wróżba już się wypełniła. Wędrowcem, którego spotkał na drodze, był bowiem Lajos.

W opowieści o rodzie Labdakidów widzimy, jak ucieczka przed przepowiednią coraz bardziej zbliża bohatera do jej wypełnienia. Starożytni nazywali to ironią tragiczną. Warto zaznaczyć, że tragizm dotyka wszystkich członków rodu: Edyp staje się zabójcą (na koniec okalecza się), Lajos ginie, Jokasta wchodzi w kazirodczy związek z synem (finalnie popełnia samobójstwo). Zgodnie z wierzeniami starożytnych nie ma więc ucieczki przed fatum, człowiek nie decyduje o swoim losie, nawet w momencie, gdy podejmuje konkretne działania, które mają go oddalić od wypełnienia tragicznej w skutkach przepowiedni.

Odwołanie do wybranego kontekstu: Fatum dosięga także dzieci Edypa. Dobrze obrazuje to tragedia antyczna Sofoklesa pt. „Antygona”. Synowie władcy Teb: Eteokles i Polinejkes giną w bratobójczej walce. Z kolei jego córka, Antygona, staje przed bardzo trudnym wyborem (wyborem tragicznym): czy pochować jednego z braci mimo zakazu króla Kreona, czy narazić duszę brata na wieczną tułaczkę. Decyduję się na tę pierwszą opcję, jednak fatum ciążące nad całym rodem Labdakidów musi się wypełnić.

Zdenerwowany Kreon za nieposłuszeństwo skazuje Antygonę na śmierć. Okazuje się, że tragiczne przeznaczenie dotyka nie tylko Edypa i jego dzieci, ale także wszystkich wokół. Po tym, jak Antygona popełniła samobójstwo w swojej celi, mieczem przebija się też Hajmon (narzeczony Antygony i syn Kreona). Na wieść o śmierci syna samobójstwo popełnia też Eurydyka (żona Kreona). Władca Teb jest załamany i pozbawiony wszelkiej nadziei, zginęły wszystkie bliskie mu osoby.

Antygona mogłaby nie narażać się królowi i nie grzebać zwłok brata, z kolei Kreon mógłby nie być aż tak restrykcyjny i wymierzyć jej inną karę. Takie zakończenie czeka jednak bohaterów, bo tragiczna przepowiednia, fatum ciąży na całym rodzie Labdakidów. Nie ma przed nim żadnej ucieczki. Ludzie nie mają wpływu na swój własny los. Warto zauważyć, że tragiczne życia m.in. Antygony, jej braci czy Edypa są skutkiem działań Lajosa, który rozkochał w sobie młodzieńca, a następnie go porzucił. Ojciec tego młodzieńca postanowił więc rzucić klątwę na cały ród Labdakidów.

Inne przykładowe konteksty:

  • Teatr Telewizji „Król Edyp”;
  • Dramat „Król Edyp” Sofoklesa.

Zakończenie: Człowiek chce wierzyć, że ma wpływ na swoje życie. Takie przeświadczenie miał początkowo zarówno Edyp, jak i Antygona. Oboje myśleli, że uda im się uciec przed tragicznym losem. Starożytni wierzyli jednak, że przed fatum nie ma ucieczki. Każda osoba, która chciała oddalić się od przeznaczonego losu, w rzeczywistości się do niego zbliżała.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Wielki Piątek u Ewangelików. Opowiada bp Marcin Hintz

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera