Tutaj chowano koszalinian w ciągu wieków

Cmentarz na Górze Chełmskiej
Nekropolia te funkcjonowała na szczycie Góry Chełmskiej pomiędzy XIII, a XVI wiekiem (niewykluczone, że jego początki sięgają czasów pogańskich). Działa przy sanktuarium maryjnym, do którego w średniowieczu pielgrzymowali pątnicy z całej Europy. Dlatego oprócz mieszkańców Koszalina i okolic, grzebano tam również właśnie pielgrzymów. Według naukowców mogło tam zostać pochowanych około 3,5 tysiąca osób.

Cmentarz przy katedrze Początek istnienia tego cmentarza jest ściśle związany z końcem budowy katedry. Funkcjonował on do początku XIX wieku, gdy żołnierze napoleońscy, którzy przez jakiś czas okupowali Koszalin, cmentarze przenieśli za mury miejskie. Wielu badaczy uważa, że w fundamentach katedry znajdują się krypty grobowe znaczniejszych duchownych i obywateli miasta (jakiś czas temu, podczas prac oświetleniowych przy świątyni, wykopano ludzkie szczątki, które potwierdzały tezę, że cmentarz znajdował się po północnej stronie kościoła).

Cmentarz przy kaplicy Świętej Gertrudy Kaplicę tę zabudowano w 1384 roku i od początku służyła jako kaplica cmentarna. Na pobliskim cmentarzu chowano uboższych mieszkańców miasta. Nie jest znana dokładna data zamknięcia tej nekropolii i okoliczności, które temu towarzyszyły. Najprawdopodobniej dokonywano na nim pochówków jeszcze XVIII wieku. W 1994 roku teren cmentarza została przekopany. Odkryto wówczas warstwowe zaleganie ludzkich szczątków.

Cmentarz przy kaplicy Świętego Mikołaja Nie jest znana dokłada data jej wybudowania. Pierwsza pisana wzmianka o niej pochodzi z 1424 roku. Kaplica znajdowała się przy dzisiejszej ulicy Podgórnej, a cmentarz zajmował teren obecnego placu Kilińskiego, przy ulicy Młyńskiej. Cmentarz był użytkowany do roku 1819. Kaplicę rozebrano trzy lata później.

Stary cmentarz Został utworzony 15 kwietnia 1819 roku. Powstał na obszarze 5,25 morgi (morga - 0,33–1,07 ha) i ciągnął się wzdłuż dzisiejszej ulicy Kościuszki, zajmując większą część parku, który dziś okala Koszalińską Bibliotekę Publiczną. Wówczas teren ten leżał poza granicami miasta (które wtedy oznaczał zasięg murów miejskich) i doskonale nadawał się do tego, aby dostosować się do państwowego zakazu chowania zmarłych w obrębie murów.

Tymczasem na cmentarzu w krótkim czasie zaczęło brakować miejsca i jego obszar powiększono o teren na lewo od drogi głównej, idąc od wejścia przy ulicy Młyńskiej. Szybko stał się dużą, miejską nekropolią. Kilkadziesiąt lat później, w 1856 roku, wybudowano w jego obrębie mieszkanie dla dozorcy cmentarza, a w roku 1886 na dom pogrzebowy przeznaczono dotychczasową kaplicę grobową radcy sądowego Hentsha. W międzyczasie cmentarz zyskał groby tych, którzy w szczególny sposób zasłużyli się w tym okresie dla miasta. Najsłynniejszym z nich był Ernest von Braun, burmistrz Koszalina w latach 1816-1859 roku. W pobliżu grobu burmistrza leżał bohater wojen z Napoleonem, niejaki Conradt. Zasłynął on tym, że podczas legendarnej bitwy pod Waterloo zdobył kamizelkę francuskiego cesarza, która długo pozostawała w posiadaniu jego rodziny. Na cmentarzu można było też zapalić świeczkę na mogile strażaków, który ponieśli śmierć w płomieniach podczas pożaru łaźni. Stary Cmentarz został zamknięty w 1926 roku. Powód: brak możliwości poszerzenia jego obszaru. Po wojnie nekropolia przy ulicy Młyńskiej - celowo pozbawiona opieki przez ówczesne komunistyczne władze - powoli popadała w ruinę i stopniowo cmentarz ten zanikał. Kaplice, grobowce, bramy były przez lata demontowane i używane m.in. do brukowania dróg. W ziemi pozostało około 20 tysięcy ciał dawnych koszalinian.

Cmentarze żydowskie Swoje cmentarze mieli też żydowscy mieszkańcy Koszalina. Pierwszy znajdował się przy dzisiejszej ulicy Rzecznej (kilka lat temu został on przez władze Koszalina uporządkowany i oznaczony). Drugi, wraz z domem pogrzebowym, wybudowano na terenie obecnej Politechniki Koszalińskiej przy ulicy Racławickiej (obecnie w tym miejscu, na terenie uczelni, stoi piękny pomnik). W trakcie Kryształowej Nocy (11 listopada 1938 r.) oba cmentarze zostały przez niemieckich nazistów zdewastowane. Ostatni ślad po nich zaginął już po wojnie, w latach 60., gdy zostały zasypane.
________________________________
Cmentarz komunalnyNekropolia przy ulicy Gnieźnieńskiej powstała 1897 roku (zastępując stary cmentarz przy ulicy Młyńskiej). Była ona znacznie oddalona od miasta i przez wiele lat ówcześni koszalinianie byli do niej nie najlepiej usposobieni. Decydowały o tym słabe zagospodarowanie oraz mało urokliwy teren. Dopiero po jakimś czasie powiększono cmentarne aleje i nasadzono drzewa i krzewy. Przy głównej bramie cmentarnej przez długie lat stał biały krzyż z napisem „Jezus żyje”. Dawnych, niemieckich mieszkańców chowano tutaj jeszcze do 1947 roku, a pochówki ludności polskiej rozpoczęto od południowej strony. Ostatnie przedwojenne grobowce i nagrobki zostały zlikwidowane na początku lat 70. Do końca 1947 roku spoczęło na cmentarzu 3254 Niemców. Dziś łączna liczba pochowanych tu osób to około 50 tysięcy zmarłych.

Warto też przypomnieć, że podczas przebudowy ulicy Zwycięstwa robotnicy natrafili na poniemieckie płyty nagrobne lub ich części. Odzyskane w ten sposób pomniki przewieziono na cmentarz komunalny i utworzono z nich lapidarium . Uroczystego odsłonięcia dokonano w 2002 roku. Cmentarz ten stanowi też ewenement w skali kraju: przez jego teren przebiegają tory Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej.