W święta w Polakach buzowały spore emocje. I to wcale nie tylko te pozytywne [BADANIE]

Prawie 17 proc. rodaków przeżywało kłopoty finansowe. Do tego niecałe 16 proc. respondentów było zapracowanych w związku z końcem roku. A to tylko pięć najczęściej wskazywanych negatywnych emocji i doświadczeń. Ich lista jest znacznie dłuższa. Wprawdzie najwięcej osób miało w święta poczucie bliskości – prawie 41 proc., niemniej jednak eksperci komentujący wyniki badania podkreślają, że w okresie wymagającym większych wydatków wzrosły niepokoje w społeczeństwie. Podsycał je przedświąteczny biznes, który wielu Polaków zostawił z nadszarpniętym portfelem.

Według badania, przeprowadzonego przez platformę ePsycholodzy.pl wśród ponad tysiąca dorosłych Polaków, podczas Bożego Narodzenia rodacy doświadczali nie tylko przyjemności. Ponad 22 proc. ankietowanych odczuwało w tym czasie zmęczenie spowodowane przygotowaniami do świąt. I jest to najczęściej wymieniany negatywny stan psychiczny.

– Okres świąteczny w handlu z roku na rok wydłuża się i w niektórych sklepach zaczyna się już jesienią. Generuje to większe oczekiwania wobec samych świąt. Reklamy często sugerują nieuchronność Bożego Narodzenia i są wyjątkowo perswazyjne. Wielu klientów bombardowanych tymi przekazami przez kolejne tygodnie chce mieć już to wszystko za sobą – komentuje Michał Pajdak z platformy ePsycholodzy.pl.

Na drugim miejscu w rankingu negatywnych emocji jest poczucie bezsilności w związku z drożyzną w sklepach – blisko 18 proc.

– Bezsilność wobec drożyzny może odzwierciedlać szersze obawy, związane z niestabilnością ekonomiczną i inflacją. Są one szczególnie odczuwalne w okresach wymagających większych wydatków, a święta z całą pewnością do nich należały. Wszechobecna presja na wydawanie pieniędzy mogła prowadzić do wzrostu poziomu stresu, zwłaszcza w grupach społecznych, w których nierówności ekonomiczne są znaczące – tłumaczy dr Magdalena Nowak-Paralusz z Uniwersytetu WSB Merito.

Na trzeciej pozycji są problemy związane z zakupami, w tym z wyborem prezentów – niespełna 18 proc.

– Te święta były najdroższymi w historii. Temat inflacji, jak pokazały inne wyniki naszych badań, budzi wciąż największy lęk wśród Polaków. Stąd nie dziwią negatywne emocje związane ze wzrostem cen w sklepach – podkreśla Michał Pajdak.

Czwarte na liście są problemy finansowe – prawie 17 proc.

– Co roku słyszymy w mediach informacje o tym, ile planujemy wydać na święta, które są wyjątkowym czasem w roku dla Polaków. Nie bez powodu w tym okresie szczególnym powodzeniem cieszą się kredyty i chwilówki. Wiele osób, chcąc mieć pięknie ozdobiony dom, stół uginający się od wielu potraw i wspaniałe prezenty dla bliskich, wydaje więcej niż może. Na tym zresztą opiera się cały przedświąteczny biznes, który wzbudza w konsumentach potrzebę kupowania tak naprawdę niepotrzebnych rzeczy i pozostawia wiele osób z nadszarpniętym portfelem – mówi Anna Wierzbicka z platformy ePsycholodzy.pl.

Z kolei Małgorzata Osowiecka-Szczygieł z Uniwersytetu SWPS zwraca uwagę na porównywanie swoich świąt z wyidealizowanym obrazem.

– Jest on znany z telewizji i mediów społecznościowych, w których każdy chce pokazać, jak bardzo jest spełniony, pozując pod choinką. Jednak jej zakup dla wielu Polaków może odbyć się kosztem zapewnienia sobie czegoś ważniejszego. Najtrudniej może być osobom ubogim – przekonuje ekspertka.

Natomiast Michał Murgrabia z platformy ePsycholodzy.pl stwierdza, że kilka pozycji z czołówki rankingu jest ze sobą mocno powiązanych.

– Bezsilność wobec drożyzny w sklepach jest połączona z problemami finansowymi. I ma to związek z wydawaniem pieniędzy na prezenty, dekoracje i jedzenie, co generuje niepewność finansową – zaznacza ekspert.

TOP5 zamyka zapracowanie związane z końcem roku – blisko 16 proc.

– Końcówka roku to również czas zamykania spraw zawodowych. Często przedsiębiorcy nie mogą skoncentrować się na świętach, bo myślą o tym, że muszą jeszcze wywiązać się z pewnych zobowiązań. To zapracowanie może prowadzić do uczucia presji i stresu – zauważa Anna Wierzbicka.

To jednak nie koniec długiej listy negatywnych emocji i doświadczeń Polaków z minionych świąt.

• ponad 15 proc. rodaków przeżywało napięcia rodzinne,
• prawie 12 proc. było przytłoczonych lub przygnębionych,
• przeszło 10 proc. ankietowanych miało problemy w relacjach z rodziną,
• blisko 9 proc. czuło smutek, spowodowany np. śmiercią lub chorobą bliskiej osoby,
• niespełna 7 proc. doświadczało znudzenia kolejnymi świętami i spotkaniami,
• prawie 7 proc. Polaków spotkało się z osądem na swój temat, np. z powodu „złego” przygotowania uroczystości,
• przeszło 6 proc. przeżywało stres związany z podróżą i przemieszczaniem się,
• ponad 6 proc. doświadczyło osamotnienia, m.in. z powodu braku obecności bliskich w święta,
• prawie 4 proc. respondentów było rozczarowanych, np. prezentami.

– Okres przedświąteczny niesie ze sobą presję społeczną i oczekiwania dotyczące stworzenia atmosfery świątecznej. Jednak każda osoba w tym samym czasie, nawet siedząc przy jednym stole, może przeżywać różne problemy, np. biznesowe, ekonomiczne lub osobiste. Wzmożony wysiłek, mający na celu przygotowanie doskonałych świąt w trudnej sytuacji finansowej, może prowadzić np. do przytłoczenia – dodaje Michał Murgrabia.

Z kolei wśród pozytywnych emocji związanych z minionymi świętami Polacy najczęściej wskazują:

• poczucie bliskości – prawie 41 proc.,
• radość z dawania i otrzymywania prezentów – ponad 40 proc.,
• kultywowanie tradycji – przeszło 37 proc.,
• poczucie szczęścia – niecałe 36 proc.,
• uczucie miłości i akceptacji – ponad 34 proc.
• relaks związany z atmosferą świąt – ponad 33 proc.,
• uczucie spokoju – prawie 33 proc.,
• entuzjazm dzieci i bliskich – przeszło 30 proc.,
• dumę z przygotowań do świąt – niespełna 26 proc.,
• wspólne przeżycie religijne – prawie 24 proc.,
• ekscytację z powodu samych świąt i przygotowań – blisko 23 proc.,
• optymizm z nadejścia czegoś nowego – niecałe 21 proc.,
• uczestniczenie we wspólnocie – niespełna 18 proc.

– Radość z dawania i otrzymywania prezentów jest powszechnie zauważalna podczas świąt. Ludzie jej doświadczają, jeśli nie czują ograniczeń finansowych. Warto przypomnieć, że prezenty wcale nie muszą być drogie, aby niosły ze sobą pozytywne emocje – przekonuje Michał Pajdak.