Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Wyjazd w delegację - prawa pracownika 2020. Czy pracownik może odmówić wyjazdu w delegację do Chin z powodu koronawirusa?

Justyna Gunia / AIP
Odmowa wykonania polecenia wyjazdu do Chin w najbliższym czasie, wskazując jako przyczynę obawę o zdrowie i życie pozostaje uzasadniona.
Odmowa wykonania polecenia wyjazdu do Chin w najbliższym czasie, wskazując jako przyczynę obawę o zdrowie i życie pozostaje uzasadniona. Paweł Relikowski / Polska Press
Co ma zrobić pracownik, którego deleguje się na wyjazd np. do Chin w najbliższym czasie a obawia się o zdrowie? Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego odmowa wykonania polecenia służbowego może spowodować pociągnięcie pracownika do odpowiedzialności i rozwiązania z nim stosunku pracy bez wypowiedzenia z jego winy bez potrzeby uprzedniego stosowania kar porządkowych. Czy uzasadnienie odmowy troską o zdrowie wykluczy takie postępowanie pracodawcy?

W związku z różnymi sytuacjami biznesowymi, pracodawca może uznać, że istnieje potrzeba, by podwładny wykonywał inne niż dotychczas obowiązki bądź pracował w nowym miejscu. Niejednokrotnie tego rodzaju polecenie pracodawcy nie zawsze jest zgodne z poczynionymi wcześniej planami pracownika bądź istnieją inne przeszkody. Z tych też względów, często pracownicy zastanawiają się w jakich okolicznościach pracownik może odmówić poleconego przez pracodawcę wyjazdu.

Zagraniczna podróż służbowa

Podróż służbowa , zgodnie z aktualną linią orzeczniczą, rozumiana jest jako delegacja o charakterze incydentalnym, tymczasowym i krótkotrwałym (np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2008 r.(II PZP 11/08). Z podróżą służbową mamy do czynienia, gdy zadanie zlecone do wykonania w odniesieniu do zakresu obowiązków pracownika będzie stanowić sytuację nietypową i okazjonalną.
Wola pracodawcy o wysłaniu pracownika na taki wyjazd jest poleceniem. Zgodnie z art. 100 kodeksu pracy, do podstawowych obowiązków pracownika należy m.in. stosowanie się do poleceń przełożonych. W konsekwencji, polecenie wyjazdu służbowego co do zasady nie może spotkać się z odmową pracownika. Według ww. przepisu kodeksu pracy pracownik ma obowiązek pracować sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, o ile nie są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.

Czy pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego?

Pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego (w tym wyjazdu na delegację), jeżeli polecenie to będzie naruszało zasady współżycia społecznego. Bowiem, ograniczenia zlecenia wyjazdu, mogą wynikać z art. 8 k.p. Zgodnie z podanym przepisem, nie wolno czynić ze swojego prawa użytku, który byłby sprzeczny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
Szczególny przypadek odmowy wykonania polecenia służbowego przewiduje art. 210 k.p., według którego, w sytuacji gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik w takich okolicznościach ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Pracownik może odmówić wykonania polecenia, gdy wyjazdowi towarzyszy ryzyko wynikające np. z zamieszek czy epidemii, jakie mają miejsce w określonym kraju. Przeciwwskazania zdrowotne również są wystarczającym powodem odmowy. W takiej sytuacji należy jednakże okazać stosowne zaświadczenie lekarskie.

Ustawodawca ograniczył jedynie wydanie polecenia wyjazdu w podróż służbową, wprowadzając względny zakaz delegowania (art. 178 k.p.):

  • kobiety w ciąży,
  • pracownika (kobiety lub mężczyzny) opiekującego się dzieckiem do lat czterech.

Wyjazd służbowy możliwy jest tylko za zgodą tych osób. Nie można zatem narzucić im delegacji.
Zgoda na delegację musi być uzyskana oddzielnie dla każdego wyjazdu służbowego. Jeśli chodzi o pracowników opiekujących się dziećmi ustawodawca nie różnicuje rodziców biologicznych i adopcyjnych, jak ma to miejsce w przypadku urlopów macierzyńskich.
Mając powyższe na uwadze, co do zasady: odmowa wykonania polecenia służbowego jest naruszeniem obowiązków pracownika. Takie naruszenie obowiązków może się wiązać z nałożeniem na pracownika kary porządkowej (nagany lub upomnienia – art. 108 § 1 Kodeksu pracy), a nawet rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków wynikających ze stosunku pracy (art. 52 § 1 Kodeksu pracy).

Zwolnienie bez wypowiedzenia

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego odmowa wykonania polecenia służbowego może powodować pociągnięcie pracownika do odpowiedzialności i rozwiązania z nim stosunku pracy bez wypowiedzenia z jego winy bez potrzeby uprzedniego stosowania kar porządkowych. Sąd Najwyższy, który w wyroku z 12 czerwca 1997 r. (I PKN 211/97, OSNP 1998/11/323) orzekł, że „bezprawna i świadoma odmowa wykonania polecenia, zagrażająca istotnym interesom pracodawcy, uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika”.

Jednocześnie, postawienie pracownikowi zarzutu odmowy wykonania polecenia wydanego przez pracodawcę wymaga ustalenia, jaka była treść tego polecenia, czy dotyczyło ono wykonywanej pracy i w jakich okolicznościach zostało wydane (wyrok SN z 1 października 1997 r., I PKN 317/97, OSNP 1998/14/428). 

Podsumowując, biorąc pod uwagę fakt, iż Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) została powiadomiona o nowym wirusie przez Chiny pod koniec grudnia 2019 r. a liczba osób, które zmarły z powodu koronawirusa nadal rośnie, wydaje się, że odmowa wykonania polecenia wyjazdu do Chin w najbliższym czasie, wskazując jako przyczynę obawę o zdrowie i życie pozostaje uzasadniona. Pracodawca powinien uwzględnić wyjaśnienia pracownika i nie wyciągać żadnych konsekwencji negatywnych wobec pracownika.

Justyna Gunia, radca prawny, AXELO Prawo i Podatki dla Biznesu

Chcesz być dobrze poinformowany w tematach budżetu domowego, prowadzenia biznesu i ważnych zmian w prawie? Kliknij w ten tekst i polub nas na Facebooku! Naprawdę warto!

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera