Bulla papieska odkryta pod Wysoką Kamieńską. To ołowiana pieczęć przynajmniej sprzed 670 lat

Słowo "bulla" oznacza urzędowy dokument papieski, a także okrągłą, metalową pieczęć przytwierdzaną dawniej do tego dokumentu. To właśnie na taką ołowianą pieczęć natrafił Jacek Ukowski prezes Stowarzyszenia im. Św. Korduli przy drodze nr 108, w pobliżu torów kolejowych pod Wysoką Kamieńską.

Na awersie bulli znajduje się napis uncjalny: w pierwszy rzędzie i poniżej (imię papieża, niestety niekompletne), pierwotnie poniżej imienia umieszczony był skrót tytułu PP (Pastor Pastorum) i cyfra rzymska z kolejnym imieniem papieża.

- Na tej podstawie, czyli nie pełnej zachowanej inskrypcji trudno ją przepisać do konkretnego biskupa Rzymu. Zachowane litery i ikonografia mogą być przyporządkowane taki papieżom jak: Benedykt XI (1303-1304), Klemens V (1305-1314), Benedykt XII (1334-1342), Klemens VI (1342-1352), czyli bullę można datować pomiędzy 1303 a 1352 rokiem - mówi Grzegorz Kurka, dyrektor Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej.

Ciekawe jest miejsce znalezienia zabytku. Nie jest to miasto, zamek, klasztor, ale droga. To rodzi hipotezy.

- Można jedynie się domyślać, jak ten fragment bulli trafił w miejsce, w którym został odkryty przez pana Jacka. Jedna z wersji zakłada, że została ona zdeponowana tutaj wtórnie, np. podczas budowy nowej nawierzchni drogi, kolejna, że została zagubiona, przez osobę, dla której mogła stanowić pewnego rodzaju pamiątkę - relacjonuje Grzegorz Kurka. - Najbardziej spektakularna wersja zakłada, że bulla została zniszczona w drodze do adresata i porzucona przy skraju drogi. Droga znajduje się w odległości 11 kilometrów od Golczewa, gdzie w XIV wieku na zamku rezydowali biskupi kamieńscy (Schloss Gülzow) Zamek był w posiadaniu biskupów od 1304 roku (czyli od końca pontyfikatu Benedykta XI) i kapituły kamieńskiej. Być może dokument papieski był dedykowany biskupom, lub kanonikom kamieńskim.

Dodajmy, że Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej może pochwalić się po Wawelu największą ilością odkrytych bulli. W kamieńskim muzeum można już oglądać już dwie inne, na które natrafiono w ostatnim czasie.

Pierwsza, jest to cała ołowiana pieczęć bulli z czasów tzw. niewoli awiniońskiej papieża Benedykta XII (1334-1342) odkryta w 2020 roku (decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie z dnia 29 lipca 2019 roku, nr decyzji 1347/2019) przez panią Kingę i Jolantę Igras na polu w okolicach Kamienia Pomorskiego. Na awersie w medalionach widoczny jest w ustawieniu głowy święty Piotr (po prawej) z opadającymi włosami i długą bródką i Paweł (po lewej) z kręconymi włosami i krotką bródką. Obie głowy umieszczone zostały półotokach perełkowych tzw. globetti. Powyżej umieszczona został inskrypcja SPASE (SANCTUS PAULUS APOSTOLUS/SANCTUS PETRUS EPISCOPUS). Na rewersie natomiast w dwóch rzędach imię papieża BENE/DICTUS i poniżej skrót tytułu PP (Pastor Pastorum tj. "pasterz pasterzy") i kolejny numer papieża XII.

Na kolejną bullę natrafiono 21 lutego 2023 roku w trakcie prowadzonych prac archeologicznych przy ulicy Wilków Morskich w Kamieniu Pomorskim na stanowisku archeologicznym: Kamień Pomorski, stan. 2 (AZP19-08/99) - (decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie z dnia 15 lutego 2023 roku, nr decyzji 226/2023) pan Mariusz Polewczyński i pan Jacek Ukowski członkowie Stowarzyszenia im. Św. Korduli. Była to połówka średniowiecznej ołowianej bulli papieża Innocentego VIII. Na rewersie znajduje się fragment napisu kapitułą SP i i fragment postaci św. Pawła i w otoku perełkowym, tzw. globetti. Natomiast na awersie imię papieża, niestety zachowało sie tylko kilka liter napisu uncjalnego IN (NO)/CE(NTIIUS)/PP (nie zachowały się rzymska cyfra).

Na terenie kraju odkryto tylko kilkanaście tego typu zabytków i uchodzą one za wyjątkowe, m.in. zostały odkryte w Gdańsku na terenie Starego Miasta, Kołbaczu na terenie opactwa, Krakowie na Wawelu, Poznaniu na Ostrowie Tumskim, Grodnie na zamku, Wrocławiu na Nowym Targu, w Grzybowie pod Kołobrzegiem, bulli antypapieża Jana XXIII w Mierzynie koło Piotrkowa.