Historia: 16. Kołobrzeski Pułk Piechoty

Decyzję o utworzeniu 16. Pułku Piechoty, zwierzchnik 1. Armii Polskiej w Związku
Radzieckim, generał Zygmunt Berling podpisał 5 lipca 1944 r. (Rozkaz nr 00130). Jako rejon formowania obrano okolice Żytomierza, a całość podporządkowano formalnie 6. Dywizji Piechoty generała Gienadija Szejpaka. Pierwszym dowódcą pułku został podpułkownik Wasyl Czernysz, a jego zastępcami: major Aleksander Diergunow (sprawy liniowe) oraz porucznik Mieczysław Traube (sprawy polityczno wychowawcze). Kierownictwo sztabu spoczęło w rękach Iwana Dołgowa. Zgrupowanie podzielone zostało na 3 bataliony piechoty, 2 kompanie fizylierów, kompanię przeciwpancerną, rusznic przeciwpancernych, łączności, sanitarną i transportową. Pododdziały te uzupełniały samodzielne plutony zwiadu pieszego,
zwiadu konnego, saperów, obrony przeciwchemicznej oraz żandarmerii. Oprócz tego na etacie znalazły się również działony kalibru 45 mm (12 armat), 76,2 mm (4 armaty) oraz moździerzy od 50 do 120 mm (łącznie 53 lufy). Liczba żołnierzy sięgnęła 2915, w tym 276 oficerów.

Pułk wraz z macierzystą dywizją wyruszył w kierunku linii frontu w grudniu 1944 r. Pierwsze strzały oddano w rejonie Warszawy. Podkomendni podpułkownika Czernysza, sforsowawszy Wisłę z przyczółka praskiego po lodzie, jako pierwsi w całej 1. Armii Wojska Polskiego wkroczyli do Warszawy. Po wyzwoleniu stolicy jednostka przemaszerowała do Bydgoszczy, skąd wyruszyła w kierunku przedwojennej granicy Niemiec. Podczas operacji przełamania Wału Pomorskiego 16. Pułk Piechoty brał udział w bojach między innymi o Nadarzyce i Świerczynę. 19 lutego 1945 r. miejsce rannego dowódcy tytułowej formacji zajął major Diergunow, dwa dni później wymiana nastąpiła także na stanowisku szefa sztabu - nowym mianowano majora Lwa Rostow-Rudina. 7 marca 1945 r. jednostka znalazła się pod Kołobrzegiem, do którego, z kierunku Zieleniewa wkroczyła w składzie awangardy sił polskich. Pododdziały starły się z nieprzyjacielem w okolicach Więcemina. Kolejnej doby grupa rozpoznawcza dowodzona przez plutonowego Kazimierza Grzejka dotarła na bałtycki brzeg, gdzie, jak w znanej publikacji pod tytułem: "Na drodze stał Kołobrzeg" opisywał Alojzy Sroga, zatknęła pręt z biało-czerwoną chorągiewką. 16. Pułk Piechoty rozlokowany został w zachodnim sektorze pierścienia oblężenia, skąd miał najkrótszą drogę ku ujściu Parsęty. W kolejnych dniach żołnierze majora Diergunowa, którego 15 marca zastąpił podpułkownik Piotr Karpowicz, przełamywali niemieckie pozycje na strzelnicy (korzystając nawet z krótkotrwałego wsparcia wozów polskiego 4. Pułku Czołgów Ciężkich) oraz w rejonie Szańca Kleista. Część uczestniczyła w zdobywaniu tzw. "białych" i "czerwonych koszar" (obecnie rejon ulic: Artyleryjskiej, Mazowieckiej i Jedności Narodowej), a potem - dzielnicy portowej.

Po uczestnictwie w uroczystych zaślubinach 1. Armii Wojska Polskiego z morzem, zgrupowanie przeniesiono do pasa nadmorskiego w okolicach Trzęsacza i Niechorza. Na początku kwietnia 1945 r. na stanowisko dowódcy powrócił Wasyl Czernysz. Krótko potem, w drugim rzucie polskich jednostek pułk sforsował Odrę i znalazł się na terytorium dzisiejszych Niemiec. Bezwarunkowa kapitulacja III Rzeszy zastała jego żołnierzy w dorzeczu Łaby.

21 czerwca 1945 r. prezentowana jednostka odznaczona została Orderem Virtuti Militari V klasy. Pierwszego powojennego lata przeniesiono ją do Krakowa, gdzie ulokowano w koszarach przy ul. Wrocławskiej (Jednostka Wojskowa 1597). 29 września otrzymała wyróżniającą nazwę "Kołobrzeski". W lutym roku następnego mieszkańcy stolicy Małopolski ufundowali sztandar pułkowy. W 1957 r. formacja została rozformowana. Na jej bazie utworzono 10. oraz 16. Batalion Powietrznodesantowy. Ten ostatni istnieje do dnia dzisiejszego i w ostatnich dwóch dekadach brał aktywny udział w misjach zagranicznych w Bośni i Hercegowinie, Iraku oraz Afganistanie. Od 2011 r. dowodzi nim podpułkownik Daniel Różański.

Podczas II wojny światowej 16. Kołobrzeski Pułk Piechoty stracił 664 żołnierzy, najwięcej spośród pododdziałów tworzących 6. Dywizję. 558 straciło życie w boju, 106 zmarło w wyniku ran odniesionych w walce, chorób, czy wypadków. Służbę w jego szeregach pełnił między innymi Kazimierz Bogdanowicz, późniejszy generał, dowódca Jednostek Zabezpieczenia Ministerstwa Obrony Narodowej. Ciekawostkę stanowi również fakt, że w latach czterdziestych w pułku powołano wysoko oceniany podczas konkursów i przeglądów teatr amatorski,
którego twórcą i wieloletnim kierownikiem był przyjaciel znanego prymitywisty, Nikifora Krynickiego, Ferdynand Kijak-Solowski.