Kiedy można pozbawić praw rodzicielskich?

Ani matka, ani dziecko nie mają z nim żadnego kontaktu. Ojciec płaci alimenty, ale nie pomaga przy wychowaniu dziecka.

Kwestie relacji rodzinnych, w tym relacji między rodzicami i dziećmi, reguluje kodeks rodzinny i opiekuńczy (KRO).

Zgodnie z treścią art. 111 KRO, jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców. Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej w szczególności, gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd może ją przywrócić.

Jedną z przyczyn pozbawienia władzy rodzicielskiej jest rażące zaniedbywanie obowiązków rodzica względem dziecka. Wystąpienie takiej okoliczności upoważnia sąd opiekuńczy do wydania rozstrzygnięcia o pozbawieniu władzy rodzicielskiej. Nadmienić trzeba, że orzeczenie takie nie jest dla sądu obligatoryjne.

Trwała przeszkoda to przeszkoda, która według wszelkich przewidywań nie ustanie albo wprawdzie ustanie, ale nie można się spodziewać, by nastąpiło to przed uzyskaniem przez dziecko pełnoletności. Zaniedbywanie przez rodziców ich obowiązków względem dziecka uzasadnia pozbawienie władzy rodzicielskiej tylko wtedy, gdy ma charakter rażący.

Skutkiem pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej jest utrata ogółu praw i obowiązków składających się na tę władzę, a na ich miejsce wchodzi opieka. Rodzice jednak nie tracą innych praw i obowiązków, jakie przysługują im względem dziecka z tytułu stosunku rodzicielskiego. Prawo osobistej styczności z dzieckiem, jako niestanowiące elementu władzy rodzicielskiej, przysługuje rodzicom bez względu na pozbawienie ich tej władzy, chyba że sąd opiekuńczy orzeknie zakaz tego prawa. W wyjątkowych wypadkach sąd opiekuńczy może ograniczyć osobistą styczność z dzieckiem rodziców, których władza rodzicielska została ograniczona. Może to uczynić poprzez umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej.

Sprawy o pozbawienie władzy rodzicielskiej są rozpoznawane w postępowaniu nieprocesowym. Postępowanie w tych sprawach może być wszczęte na wniosek każdego z rodziców lub z urzędu. Sądem opiekuńczym jest sąd rejonowy właściwy dla osoby małoletniego. Jest to przede wszystkim sąd miejsca zamieszkania małoletniego, zaś w jego braku, sąd miejsca faktycznego pobytu małoletniego.