Ludzkie oblicze Koszalina. Przytułki dla potrzebujących

To zdjęcie dostaliśmy od jednego z naszych Czytelników. Dostał je od rodziny z Niemiec i jak twierdzi najprawdopodobniej przedstawia podopiecznych jednego z koszalińskich przytułków.

(fot. Archiwum Stowarzyszenia Przyjaciół Koszalina)

Okazuje się, że dawni koszalinianie bardzo byli wyczuleni na samotność, starość i cierpienie. Robili też, co tylko mogli, aby ulżyć w ciężkiej doli tym, których los nie oszczędzał i takich domów pomocy społecznej uruchomili znacznie więcej. Oto ich krótki opis.

Das Schwederstift - Fundacja Schwederów ul. Papenstrasse 2 dziś ul. Bolesława Chrobrego
Dom Opieki Schwederów to najstarszy koszaliński przytułek. Ufundowany przez dwa znamienite rody - Schwederów i Lewschów - jako dom opieki dla kobiet. Zbudowany został w latach 1735-36. Zapewniał mieszkanie ośmiu samotnym paniom z bogatych rodów fundatorów. Dzięki temu mogły one liczyć na spokojną jesień życia. W budynku tym znajdowała się tez słynna na całe Pomorze Biblioteka Schwederów. Była to druga książnica tego rodu - pierwsza spłonęła razem z ratuszem miejskim w wielkim pożarze Koszalina w 1718 roku. Po 1945 roku dom przeznaczony został na mieszkania komunalne. W 2003 roku obiekt rozebrano i zbudowano pasaż handlowy MERKURY.

Das Elisabethstift - Dom Pomocy i Opieki im. Elżbiety - Bublitzstrasse 71, dziś ulica Heleny Modrzejewskiej 71
Patronką tej fundacji była Królowa Elżbieta - żona króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV. W czasie wielkich niepokojów społecznych, jakie wybuchły w latach 1847- 48, wiele dzieci traciło najbliższych i trafiło wprost na ulicę. Nie mógł się z tym pogodzić ówczesny prezydent rejencji koszalińskiej hrabia von Senden. Początkowo na jego apel - i przy udziale Stowarzyszenia Kobiet Koszalińskich - utworzono dzienny dom opieki dla chłopców (przy dzisiejszej ul. Batalionów Chłopskich). Podobny dom powstał też dla dziewcząt i mieścił się przy ulicy Adama Mickiewicza. W 1853 roku twórcy obu domów zakupili od miasta działkę przy Bubblitzstrasse 71. Zdecydowali też, że w tym właśnie miejscu powstanie dom opieki z prawdziwego zdarzenia. W budowę tego obiektu osobiście włączyli się król Fryderyk Wilhelm i jego małżonka Elżbieta. Po zakończeniu budowy domu (1871 r.) nadano mu imię Elżbiety.
W 1890 roku po drugiej stronie ulicy powstał szpital miejski. On także nosił imię Elżbiety i administracyjnie podporządkowany był stojącemu naprzeciwko Domowi Pomocy i Opieki. Szpital wybudował kupiec koszaliński Waldeman (słynny sprzedawca wędzonych łososi)
W 1912 roku - po przebudowie domu opieki - opiekę znalazło tutaj sześćdziesięcioro dzieci i trzydzieści dorosłych osób. Siedem lat później opiekę nad pensjonariuszami przejęły wielce zasłużone dla Koszalina siostry Salem. Mieszkające tu dziewczęta miały 3-klasową szkołę, uczyły się gotowania, szycia oraz prac ogrodowych i polowych. Mogły pozostać tu aż do ślubu. Dom ten pomagał ubogim oraz chorym i funkcjonował jako ogólnodostępna placówka opiekuńcza.
Od 1945 roku mieściły się tu głównie biura. Budynek przetrwał do dziś.

Das Karkutschstift - Dom Pomocy i Opieki im. Karkutscha - Neuklenzerstrasse 2, dziś ul. Krakusa i Wandy 11
Kupiec szczeciński Ferdinand August Ludwig Karkutsch- rodowity koszalinianin - zapisem testamentowym przekazał miastu kwotę 400 tysięcy marek na urządzenie domu opieki pod nazwą Fundacja Karkutscha. Fundacją zarządzało pięcioosobowe Kuratorium - trzech pracowników ratusza i dwóch rajców Rady Miejskiej. Zakupiono działkę, zatrudniono zarządcę domu i portiera. W krótkim czasie wybudowano dom z 25 oddzielnymi dwupokojowymi mieszkaniami oraz z 15 trzypokojowymi mieszkaniami. Każdy lokal miał własną kuchnię i korytarz, a także piwnicę, miejsce na strychu oraz działkę w ogrodzie. Zarządca otrzymał mieszkanie 5-pokojowe, a portier 3- pokojowe. W gmachu była także duża wysoka sala, która służyła jako miejsce spotkań i nabożeństw. W dniu 1 października 1920 roku Dom Pomocy przyjął pierwszych mieszkańców. Zapewniono w nim opiekę 66 osobom wywodzącym się z wyższej klasy społecznej z pierwszeństwem dla krewnych i powinowatych fundatora. Pensjonariusze Domu mogli liczyć na specjalne względy nawet podczas potężnej recesji jaka nawiedziła Niemcy w pierwszej połowie lat 20. W czasach galopującej inflacji pensjonariusze płacili połowę kosztów utrzymania domu - drugą połowę finansowało miasto.
Aktualnie budynek ten zajmuje koszalińska policja, a ogrody uprawiają mieszkańcy sąsiednich domów. Do naszych czasów przetrwały też rosnące nieopodal drzewa (posadzone w 1920 roku).
Dawna siedziba Fundacji Karkutscha ma też swój sekret. Otóż gdy uważnie przyjrzymy się jej elewacjom naszym oczom ukaże się ciekawa rzeźba, a także inicjały ówczesnych właścicieli oraz data wybudowania obiektu. Warto czasem zadrzeć głowę.

Hilfschule - Szkoła Specjalna - Badgasse 5, dziś ul. Rzeczna 5
Była to jedna z placówek podlegających Domowi Pomocy i Opieki im. Elżbiety. Szkoła skupiała dzieci specjalnej troski z miasta i powiatu (niestety, nie przetrwały bardziej szczegółowe dane na temat jej działalności).

Asyl für Obdachlose - Azyl dla Bezdomnych - Badgasse 3, dziś Rzeczna 3
Niestety, nie wiemy nic o tym obiekcie, nie zachował się po nim żaden ślad.

Więcej informacji o historii Koszalina szukaj też na: przyjaciele.koszalin.pl