Raport NIK nie pozostawia złudzeń. Cyfrowa porażka w urzędach i szkołach w województwie zachodniopomorskim

NIK wysłał kontrolerów do 14 urzędów w regionie. Kontrola objęła między innymi starostwa powiatowe w Szczecinku i Wałczu, urzędy miasta w Białogardzie, Kołobrzegu, Szczecinku, Wałczu, Koszalinie i Połczynie Zdroju. Badano jak kontrolowani radzili sobie w czasie trwania pandemii z kontaktami z mieszkańcami, z opieką społeczną i nauką zdalną. Efekty kontroli?

- Kontrola działalności zachodniopomorskich samorządów podczas epidemii COVID19 po raz kolejny pokazała jak pilna jest cyfryzacja administracji publicznej. Mimo, że dostęp do urzędów był ograniczony, zaledwie 10 procent usług świadczono w formie elektronicznej. W XXI wieku podstawową formą kontaktu z administracją samorządową były papierowe dokumenty wrzucane do drewnianych skrzynek - mówi Paweł Stefaniak dyrektor szczecińskiej delegatury NIK.

Zdaniem NIK, biorąc pod uwagę ryzyko przyszłych kryzysów, konieczne jest jak najszybsze zwiększenie dostępności takich usług i ich upowszechnianie. W żadnej bowiem z kontrolowanych instytucji nie opracowano i nie wdrożono odrębnego dokumentu strategicznego dotyczącego informatyzacji, w tym świadczenia e-usług. Konieczne zmiany regulujące funkcjonowanie urzędów podczas epidemii były opracowywane, uzupełniane i aktualizowane wyłącznie doraźnie.

We wszystkich skontrolowanych urzędach funkcjonował tradycyjny, czyli papierowy system obiegu dokumentów. Pracownikom umożliwiono wykonywanie pracy poza siedzibą urzędu, ale nie wszystkich wyposażono w sprzęt komputerowy, dostęp do systemu informatycznego instytucji i poczty elektronicznej. Urzędnicy 50 procent skontrolowanych urzędów korzystali podczas pracy zdalnej z prywatnych komputerów, ale tylko w jednym z nich uregulowano zasady rozliczania związanych z tym kosztów.

Mimo tego ocena np. Urzędu Miejskiego w Koszalinie jest pozytywna. „Urząd zapewnił swoim pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz podjął właściwe działania w ramach zarządzania kryzysowego w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii COVID-19. Zachowano ciągłość działalności Urzędu, w tym świadczenie usług na rzecz mieszkańców Gminy Miejskiej Koszalin” - napisali kontrolerzy w wystąpieniu pokontrolnym.

Zajmowali się też oświatą. Zarzuty kontrolerów dotyczyły na przykład posługiwania się przez nauczycieli różnymi narzędziami internetowymi, co było niekorzystne ze względu na nierówności między uczniami w zakresie kompetencji cyfrowych.

Zdarzały się też przypadki chaosu. Kontrolerzy podali przykład Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Jana Twardowskiego w Koszalinie i zarzuty jakie mieli to „dopuszczenie możliwości tworzenia przez nauczycieli własnych platform edukacyjnych, oprócz obowiązującego zamieszczania linków do swoich platform na SPE, doprowadziło do chaosu informacyjnego, co rodzice uczniów zgłaszali dyrekcji szkoły”. Biegli zwrócili także uwagę na to, że lekcje w okresie nauki zdalnej stały się mało atrakcyjne i męczące, a wsparcie psychologiczno - pedagogiczne zostało zmniejszone.

Powołani przez NIK biegli zauważyli jednak, że wszystkim potrzebującym, którzy nie mieli własnych komputerów czy laptopów i to zgłosili, samorządy użyczyły sprzęt komputerowy z oprogramowaniem.

„W Urzędzie Miasta Szczecinek w celu zapewnienia dzieciom udziału w zajęciach szkolnych m.in. miasto Szczecinek zakupiło 260 tabletów z pełnym oprogramowaniem i przekazało je wszystkim szkołom, które podpisały umowy użyczenia z opiekunami prawnymi uczniów. Wypożyczono również osiem komputerów szkolnych z pełnym oprogramowaniem z własnych zasobów szkoły” - taki przykład znalazł się w raporcie pokontrolnym.