Tramwaje w Koszalinie były piękne, ale na 1 Maja ich nie chcieli

(fot. Archiwum Stowarzyszenia Przyjaciół Koszalina )

Wszystkie trzy fotografie możemy pokazać naszym Czytelnikom korzystając ze zbiorów Stowarzyszenia Przyjaciół Koszalina (serdecznie dziękujemy!).

Pierwszy kurs, zakręt przy starostwie
Na dwóch zdjęciach możemy podziwiać przedwojenne tramwaje w całej okazałości. Jedno zostało zrobione w 1935 roku na tle ówczesnej siedziby starostwa (dziś mieści się tu, przy ulicy Zwycięstwa naprzeciwko dworca autobusowego, dyrekcja PKS). Obok widać okazały budynek, w którym tego dnia, w którym zrobione to zdjęcie, otwarto Powiatową Kasę Oszczędności (wyburzono go w 1971 roku).
Wielkie znaczenie symboliczne i historyczne ma druga fotografia. Zrobiono ją dokładnie 22 grudnia 1911 roku. Dzień po uroczystym otwarciu pierwszej linii tramwajowej w Koszalinie, podczas objazdu zbudowanej trasy (stąd wiszące ozdoby na wagonach).

Bali się pęknięć na ścianach domów
Nie mniej interesujące jest zdjęcie trzecie. Osoba, która je zrobiła stała w miejscu dzisiejszego skrzyżowania ulic Zwycięstwa i 1 Maja, zwrócona w stronę katedry. Po prawej jest rynek, po lewej rząd kamienic, gdzie dziś między innymi znajduje się Moda Polska. Na wprost biegnie ulica Zwycięstwa na której widać tramwajowe tory.

Co ciekawe w pewnej chwilki skręcają one w lewo, za rząd kamienic w stronę ulicy 1 Maja. Dlaczego tak się dzieje, skoro tędy nigdy tramwaje nie jeździły? Otóż w 1932 roku planowano budowę kolejnej linii, która miała łączyć centrum miasta z cmentarzem komunalnym przy ulicy Gnieźnieńskiej. Jednakże mieszkańcy domów przy ulicy 1 Maja sprzeciwili się temu projektowi. Obawiali się powstania na ścianach ich domów rys i pęknięć. Ostatecznie zrezygnowano z tych planów, a odcinek ten był obsługiwany, od 1 czerwca 1935 roku, przez tabor autobusowy.

Kryzys dał się we znaki, także tramwajom
Przypomnijmy, że uruchomienie komunikacji tramwajowej planowane było już w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Jednak dopiero od 1911 roku zaistniały korzystne warunki, aby zrealizować to ambitne przedsięwzięcie. Chodzi o dwa kluczowane wydarzenia: powszechną elektryfikacje miasta (rok 1911) oraz zorganizowanie w 1912 roku prestiżowej wystawy przemysłowo - rzemieślniczej.

Aby móc ubiegać się o jej organizację miasto musiało postarać się o sprawną komunikację, łączącą tereny wystawowe (okolice przy dzisiejszej ulicy Sportowej) z dworcem kolejowym. Władze Koszalina takie zapewnienie złożyły i 21 grudnia 1911 roku udało im się uruchomić pierwszą linię tramwajową. Biegła ona na linii 3,5 kilometra od dworca kolejowego, przez ulicę Zwycięstwa, do końca ulicy Piłsudskiego. W latach 20 planowano dalszą rozbudowę trakcji tramwajowej. Plany te pokrzyżował kryzys gospodarczy. Sytuacja była na tyle poważna, że w latach 1922-24, komunikacja tramwajowa została zawieszona.

Dopiero rok później do użytku oddano nowy odcinek o długości 2,8 kilometra, łączący róg ulic Zwycięstwa i Piłsudskiego z ówczesną podmiejską wsią Rokosowo. W tym czasie z przejazdów tramwajowych korzystało około 800 tysięcy pasażerów rocznie. Rozwijający się dynamicznie ruch kołowy na wąskiej i zatłoczonej tramwajami ulicy Zwycięstwa - oraz koszty obsługi wysłużonego taboru -zmusiły władze miasta do likwidacji tramwajowych połączeń. W dniu 1 lutego 1937 roku o godzinie 10 rano uroczyście pożegnano się tramwajami Koszalinie z tramwajami.

Zamiast nich na miejskie trasy wyjechały autobusy marki Mercedes-Benz. Niedługo potem miasto przekazało po jednym wozie tramwajowym do Monachium, Magdeburga, Norymbergii, a nawet do polskich Katowic.

Kolejka plażowa rok później
Rok dłużej od miejskich tramwajów działała linia tramwajowa nad morze (zwana "kolejką plażową"). Wystartowała ona 1 lipca 1913 roku. Wyjeżdżała z okolic dworca kolejowego i docierała do Mielna oraz do Unieścia. Co ciekawe, połączenie to wykorzystywano nie tylko do przewozów pasażerskich, ale także do transportu płodów rolnych, mleka i przesyłek pocztowych.