Trybunał Konstytucyjny: prawnik z Koszalina ma rację w sprawie zarobków adwokatów z urzędu

Zdaniem adwokatów stawki za pomoc prawną z urzędu są nie tylko niskie, ale i mocno niesprawiedliwe. Wielu z nich domaga się więc, by sądy przyznawały im wynagrodzenie zgodnie ze stawkami dla pełnomocników z wyboru. Co do zasady, opłaty za czynności adwokackie ustala umowa z klientem, jednak minimalne stawki w poszczególnych rodzajach spraw zostały określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości.

Zdaniem prawników podniesienie stawek jest wręcz niezbędne, by oskarżonym, których nie stać na wynajęcie prawnika, zapewnić pomoc prawną na odpowiednim poziomie. O wyznaczenie prawnika z urzędu oskarżony może poprosić, gdy nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla środków niezbędnych do utrzymania siebie i rodziny. Ryszard Bochnia, dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Koszalinie, zdradza, że koszalińska rada ma listę adwokatów, którzy zgłosili swoją gotowość do przyjmowania spraw z urzędu. Wielu prawników jednak adwokatami z urzędu być nie chce, a wynagrodzenie jest jednym z powodów.

- Stawki są na tak niskim poziomie, że nie pozwalają na pokrycie kosztów utrzymania kancelarii, wiele spraw wymaga też wielkiego nakładu pracy. Do tego na wynagrodzenie prawnik z urzędu czeka do zakończenia postępowania. A to oznacza zwykle długie miesiące. Decyzja trybunału to krok w dobrym kierunku - podkreśla Bochnia.

O zmianę zasad wynagrodzenia jakiś czas temu postanowił zawalczyć Grzegorz Walerjańczyk, adwokat z Koszalina.

- Byłem ustanowiony adwokatem z urzędu - opowiada. - Sąd rejonowy wydał wyrok w sprawie mojego klienta, w którym rozstrzygnął również o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu, zasądzając na moją rzecz kwotę przewidzianą przez obowiązujące przepisy. Była ona znacznie niższa od tego, na co mógłbym liczyć, gdybym był adwokatem z wyboru - relacjonuje.

Dodaje, że zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Sprawiedliwości adwokat ustanowiony z urzędu za obronę przed sądem rejonowym w postępowaniu zwyczajnym otrzyma wynagrodzenie w kwocie 300 zł, gdy adwokat ustanowiony z wyboru otrzyma nie mniej niż 600 złotych. - Uznałem, że jest to niesprawiedliwe i sprzeczne z konstytucją - podkreśla Walerjańczyk.

Na rozstrzygnięcie sądu rejonowego dotyczące wynagrodzenia koszaliński adwokat złożył zażalenie. Gdy sąd okręgowy jego zażalenie rozpatrzył negatywnie, w sierpniu 2021 roku skierował skargę do Trybunału Konstytucyjnego, powołując się na niekonstytucyjność przepisów. Ostatecznie Trybunał Konstytucyjny przyznał koszalińskiemu adwokatowi rację.

Wyrok trybunału będzie miał swoje konsekwencje. Utrata mocy niekonstytucyjnego przepisu, który określa zasady wynagradzania prawników w sprawach takich jak ta zgłoszona przez Grzegorza Walerjańczyka nastąpi po publikacji orzeczenia w Dzienniku Ustaw. Trybunał zwrócił też Ministerstwu Sprawiedliwości uwagę na konieczność podwyższenia stawek dla pełnomocników lub obrońców ustanowionych z urzędu do stawek przewidzianych dla tych z wyboru.