Historia: Kiedy Kołobrzeg stał się twierdzą

Choć informacje o utracie inicjatywy strategicznej przez armię niemiecką docierały na Pomorze Środkowe już od lata 1943 r., echa rozpętanej przez III Rzeszę II wojny światowej wydawały się cały czas odległe. Po raz pierwszy o trudnej sytuacji państwa Kołobrzeżanie przekonali się 1 października 1944 r. kiedy to zmniejszona została dzienna porcja chleba. Trzy tygodnie później miasto obiegła informacja o przekroczeniu przez Armię Czerwoną granicy radziecko-niemieckiej. Propozycję nadania Kołobrzegowi statusu twierdzy niemieckie Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych (Oberkommando des Heeres) wysunęło 1 listopada.

Na ostateczną decyzję, podjętą przez samego Adolfa Hitlera, czekać należało jednak kolejne 27 dni. Odtąd największy port regionu miał być broniony za wszelką cenę, do ostatniej kropli krwi. Pierwszym zwierzchnikiem Festung Kolberg mianowano Marine-SA-Standartenführera Erharda Pfeiffera. W styczniu 1945 r. zastąpił go cieszący się nie najlepszym zdrowiem, starszy wiekiem generał Paul Hermann, który w krótkim czasie popadł w konflikt z lokalną komórką NSDAP, w tym - z samym Kreisleiterem Antonem Gerrietsem. Pięć dni przed końcem miesiąca powołano sześcioosobowy sztab twierdzy.

W tym czasie w najlepsze trwały przygotowania do obrony. Wojsko i ludność cywilna przystąpiła do adaptacji starych fortyfikacji i budowy umocnień ziemno-drewnianych. Przy skrzyżowaniach ulic powstawały stanowiska karabinów maszynowych.

Do działań defensywnych planowano wykorzystać również wody Parsęty i Stramniczki - w przypadku pierwszej kluczowym obiektem było Batardeau, drugiej natomiast: nowo wybudowana śluza w rejonie Grobli Karlińskiej. Jedno z ostatnich dzieł stanowił głęboki na 3,5 m rów przeciwczołgowy, poprowadzony od Kamiennego Szańca przez Lęborskie Przedmieście. Jako kluczowe punkty obrony wyznaczono zabudowania wszystkich niemal koszar, dworzec kolejowy z parowozownią, fabrykę farmaceutyczną, gazownię, kościół Św. Jerzego, a także obiekty pamiętające minioną epokę: wspomniany już szaniec, Redutę Bagienną oraz osadzony na Forcie Wilczym amfiteatr. Oprócz tego wszyscy mężczyźni w wieku od 16 do 60 lat mieli obowiązek zasilić oddziały pospolitego ruszenia - Volkssturmu.

Obok improwizowanych jednostek - tzw. batalionów i kompanii alarmowych, stanowić miał on jeden z podstawowych elementów obrony Kołobrzegu. 26 stycznia 1945 r. garnizon niespodziewanie osłabiono - do Wałcza oddelegowane zostały cztery kompanie oraz zespół mechaników szkoły wojsk pancernych rezydującej w dzisiejszych koszarach 8. Batalionu Remontowego.

Według planu z listopada 1944 r. proces powstrzymywania nieprzyjaciela przebiegać miał w oparciu o trzy linie. Pierwsza, biegnąca kilkanaście kilometrów od miasta, planowano rozciągnąć od brzegów Jeziora Resko Przymorskie, przez okolice Gościna, Strachomina i Kładna. Kolejna, oddalona około 5 km, łączyć powinna Grzybowo, Korzystno, Niekanin i Stramnicę. Ostatnią zamierzano stworzyć bezpośrednio na przedmieściach. W praktyce, ze względu na niedobory w obsadzie, plan ten skorygowano, opierając się bezpośrednio o infrastrukturę Kołobrzegu. Odrębny rejon defensywny stanowić zaczął port.

Jeszcze zanim miasto ogłoszono twierdzą, jego rogatki przekraczać zaczęły rzesze uchodźców, próbujących dostać się albo do pociągów opuszczających dworzec, albo na pokłady jednostek pływających. To przede wszystkim w ich obronie od pierwszych dni marca toczyła się zacięta bitwa miejska, znacząca koniec niemieckiego Kołobrzegu.